Aan de slag met teamcoaching

Dit eerste Nederlandstalige boek over systeemgerichte coaching is al bijna twintig jaar een bestseller. Het combineert de praktische systeembenadering met de dynamiek van leerprocessen binnen organisaties. Teamcoaching is een krachtig middel dat groepen helpt hun doelen te realiseren. Aan de slag met teamcoaching reikt de teamcoach handvatten aan om het team te stimuleren meer zelf te kunnen en te willen oppakken. Vanuit praktische cases en schema's wordt duidelijk hoe een coach teamcoaching vanuit systeemdenken kan toepassen. In het boek zijn voorbeelden van teamcoachingsbijeenkomsten opgenomen om werkelijk met de geboden methode aan de slag te gaan. Deze herziening presenteert nieuwe inzichten, theorie en voorbeelden. De teamcoach leert te kijken naar het team als een systeem, patronen te ontdekken in de communicatie binnen het team, en om te gaan met de paradox van sturen door los te laten. Inhoudsopgave Voorwoord 11 Leeswijzer 15 1 Teams in de praktijk en hoe teamcoaching daarbij aansluit 17 1.1 Drie ontevreden teams 18 1.2 Kenmerken van teamdynamieken 20 1.3 Vier ontwikkelingsfasen in teamvolwassenheid 21 1.4 Het verschil tussen individuele coaching en teamcoaching 23 1.5 Kenmerken van teamcoachen 25 1.6 Het verschil tussen managementaanpak en (team)coachen 26 1.6.1 De drie petten van de manager als coachend leider 27 1.6.2 Teamcoachen door de manager 32 1.6.3 Welke vorm van teamcoachen? 34 1.7 Wat kan teamcoaching betekenen voor teams en organisatie? 35 Afsluiting 37 2 Teamopgave: zelfsturend presteren en continu ontwikkelen 39 2.1 Zelfsturend, zelfstandig en zelforganiserend 40 2.1.1. Zelfsturend 41 2.1.2 Zelfstandig 42 2.1.3 Zelforganiserend 44 2.2 Het competentieprofiel van een zelforganiserend team 45 2.3 Teamleren 47 2.4 De rol van de teamcoach 49 Afsluiting 49 3 Het profiel van de teamcoach 51 3.1 De kerntaken van de teamcoach 51 3.2 Het resultaat van teamcoachen 52 3.3 Competentieprofiel van de teamcoach (St!R-erkend) 53 3.4 De houding van de teamcoach 55 3.4.1 De vijf kritieke succesfactoren (KSF’s) als kader voor de teamcoach 55 3.4.2 Aansluiting maken is een voorwaarde 55 3.4.3 E en goede teamcoach lijkt lui 58 3.4.4 Wees een O.E.N. 63 3.4.5 Creëer speelruimte voor jezelf 66 3.4.6 Creëer speelruimte voor het team 67 3.4.7 Omgaan met uitglijers en valkuilen 68 3.4.8 Zonder reflectie is teamcoachen niet mogelijk 72 Afsluiting 77 4 Systeemdenken als belangrijkste kader 79 4.1 Situaties bekijken vanuit systeemdenken 80 4.2 Zichtbare interactie maakt bespreekbaar 84 4.3 Verhalen worden waarheid 90 4.4 Circulaire interventies 94 4.5 De basishouding van een systeemgerichte teamcoach 98 Afsluiting 103 5 De vijf kritieke succesfactoren voor teamcoaching 105 5.1 Meetlat 106 5.2 Context 107 5.3 Eigenaarschap 108 5.4 De ijsberg met onzichtbare opvattingen 109 5.5 Hier-en-nu 116 5.6 Interventies gebaseerd op de vijf KSF’s 118 5.7 De vijf KSF’s voor de teamcoach 119 Afsluiting 123 6 Aanvang van een teamcoachtraject 125 6.1 Contractering en intake 125 6.1.1 Intake met de teammanager en zonder het team 127 6.1.2 Intake met het team 132 6.2 Functionele Analyse (FA) 135 6.2.1 Doel 135 6.2.2 Oorsprong 136 6.2.3 De huidige Functionele Analyse 138 6.3 Praktijkvoorbeeld: Marcel 141 6.4 E en laatste check bij het invullen van de FA 144 Afsluiting 145 7 Tijdens het teamcoachtraject: basismodellen voor de teamcoach 147 7.1 Junior of senior team 148 7.2 Patronen observeren met het Gewaarwordingsmodel 152 7.3 Analoge processen vinden met de Gouden Driehoek 155 7.4 Nieuwe perspectieven ontwikkelen 157 7.5 Focus op de drie loops van leren 158 Afsluiting 163 8 Tijdens: het ontwikkelingsniveau van teams 165 8.1 Teamcoachen op ontwikkelingsniveau M1 166 8.1.1 Kenmerken M1: ikke, ikke en de rest kan stikke 166 8.1.2 Gedragspatronen 166 8.1.3 Denkpatronen 168 8.1.4 Teamcoaching: context–meetlat–eigenaarschap 169 8.1.5 Teaminterventies 170 8.1.6 E valuatie 170 8.2 Teamcoachen op ontwikkelingsniveau M2 171 8.2.1 Kenmerken M2: ik versus jij 171 8.2.2 Gedragspatronen 173 8.2.3 Denkpatronen 174 8.2.4 Teamcoaching: binding creëren 174 8.2.5 Teaminterventies 175 8.2.6 De paradox van loslaten en sturen 178 8.3 Teamcoachen op ontwikkelingsniveau M3 179 8.3.1 Kenmerken M3: wij versus zij 179 8.3.2 Gedragspatronen 180 8.3.3 Denkpatronen 181 8.3.4 Teamcoaching 181 8.3.5 Teaminterventies 182 8.4 Teamcoachen op ontwikkelingsniveau M4 182 8.4.1 Kenmerken M4: wij en zij 183 8.4.2 Gedragspatronen 184 8.4.3 Denkpatronen 184 8.4.4 Teamcoaching 185 8.4.5 Teaminterventies 185 Afsluiting 185 9 Tijdens: regressieve en stagnerende team 187 9.1 De vijf KSF’s als leidraad 188 9.2 Regressieve teams 191 9.2.1 De rol van de teamcoach 192 9.2.2 Plan van aanpak 195 9.3 Stagnerende teams 196 9.3.1 Rol van de teamcoach 198 9.3.2 Plan van aanpak 200 9.4 Teamcoaching in organisatiecontext 202 9.4.1 Vier uitgangspunten in verandermanagement 203 9.4.2 Transitie of transformatie 205 9.4.3 De bestuurder als belangrijke voorwaarde voor een succesvolle transitie 208 9.4.4 De feedbackloops met het management zichtbaar en bespreekbaar maken 209 Afsluiting 211 10. Afronding van het teamcoachtraject 213 10.1 Adjourning als basis van gelegenheidsteams 214 10.2 Kerntaken van de teamcoach bij de vijf kritieke succesfactoren 216 10.3 Een deugdelijke intake betekent een deugdelijke afronding 217 10.4 Afronding is een fase 218 10.4.1 Afscheid nemen bereid je voor 218 10.4.2 Emoties en ethiek bij het afscheid 220 10.5 Kritieke momenten in de afrondende fase 220 10.6 Het eindgesprek 224 10.7 Reflectie op eigen houding 227 Afsluiting 228 Epiloog 229 Bijlage 1: Werkvormen in Praktijkboek teamcoaching, aan de slag 231 Over de auteur 233 Bronnenlijst 235 Over de auteur : Marijke Lingsma is synoniem met ‘coaching’. Ze is directeur van CoachBoulevard waar zij erkende leergangen en lesdagen geeft over systeemgericht individuele- en teamcoaching, en leanteamcoaching. Zij is auteur van diverse boeken over teamcoaching, competentieontwikkeling en conflictcoaching. Daarnaast maakte zij met co-auteur Aty Boers de Coachingskalender tot een ongekend (verkoop)succes. Marijke staat bekend om haar interactieve en humorvolle workshops en presentaties waarbij ze razendsnel schakelt tussen theorie en praktijk. Ze zet deelnemers aan het denken en haar praktische inzichten zijn direct toepasbaar. Ze heeft de focus altijd op het leren ván elkaar en het samenwerken mét elkaar. Marijke Lingsma ontwikkelt samen met partners multimedia die in een coachproces of in teamoverleg te gebruiken zijn. Enkele voorbeelden daarvan zijn: de 'CoachingWaaier voor managers', de spellen 'Spelen met conflicten' en 'Samenspel in teams' en de DVD 'Team in Beeld'.