Adaptief onderwijs staat voor onderwijs waarin de psychologische basisbehoeften van de leerling aan autonomie, competentie en relatievormingen centraal staan. Adaptief behandelen staat voor een attitude van de hulpverlener waarin psychologische basisbehoeften van de leerling, diens ouders, de leraar en het belang van de klas alle meewegen bij de keuze voor interventies. In de diverse hoofdstukken van ‘Adaptief behandelen op school’ wordt uitgewerkt hoe dit keuzeproces verloopt. Kijkend door de bril van de psycholoog of de psychiater wordt in deze uitgave meegedacht over de probleemleerling op school onder het motto ‘de beste preventieve actie is optimalisatie van de normale ontwikkeling’. Elk hoofdstuk start vanuit verhalen over kinderen, waarbij de probleemleerling zelf steeds centraal staat en blijft staan. Gedrag dat vragen oproept, wordt geplaatst op een continuüm van normaal tot problematisch. In schrijfstijl en via de vele voorbeelden worden theoretische referentiekaders direct gekoppeld aan de dagelijkse praktijk op school en thuis. Onderwerpen die daarbij aan bod komen zijn onder meer de zich ontwikkelende persoonlijkheid, cognitieve ontwikkeling en intelligentie, de rol van ouders en school bij (het herstel van) de normale ontwikkeling en voorwaarden voor goede interventies. Ook zijn drie hoofdstukken gewijd aan de verschillende groepen van probleemleerlingen. Het boek sluit af met een hoofdstuk over begeleiding van de leerkrachten. Gelijktijdig met ‘Adaptief behandelen op school’ verscheen bij dezelfde uitgever het boek ‘Ontwikkeling & leren; psychiatrie op school’. Beide uitgaven zijn complementair, maar ook afzonderlijk van elkaar goed te gebruiken. De auteurs Frida van Doorn (GZ- en schoolpsycholoog) en Fop Verheij (hoogleraar kinder- en jeugdpsychiatrie) zijn beiden werkzaam bij de afdeling kinder- en jeugdpsychiatrie van het Erasmus MC-Sophia te Rotterdam. Het boek is een gezamenlijke krachtsinspanning, gedragen door een jarenlange samenwerking. Inhoudstafel : Adaptief behandelen op school Voorwoord 1 Onderwijs en behandeling Inleiding Succesvol onderwijs Behandelaar op school Transactionele visie Opbouw van het boek Literatuur 2 Zich ontwikkelende persoonlijkheid Inleiding Leerlingcompetenties & emotionele problemen en gedragsproblemen Persoonlijkheid in ontwikkeling Afhankelijk van de ander Opnieuw oog krijgen voor zichzelf in dialoog met anderen Ontwikkeling van persoonlijke identiteit Niveau van ego-ontwikkeling Epiloog Literatuur 3 Cognitieve ontwikkeling en intelligentie Inleiding Cognitie en intelligentie Intelligentietests Emotioneel intelligent of cognitief voldoende toegerust Epiloog Literatuur 4 Ouders en school als supporters Inleiding Beïnvloedbare factoren vanuit de gezinscontext Beïnvloedbare factoren vanuit de schoolse context Optimaal omgaan met instructie en waardering Optimaal omgaan met relatievorming Epiloog Literatuur 5 Interactie met leeftijdgenoten Inleiding Kind in het gezin Vriendschap Kinderen in groepen Sociale status Beschermende factor en risicofactor Epiloog Literatuur 6 Behandelen op school Inleiding Psychotherapie naast/op school Waarom behandeling werkt Visie van het kind Behandelen op school Interventieprogramma’s op school Epiloog Literatuur 7 Van lastig naar agressief Inleiding Eerste stap: storend gedrag Tweede stap: van lastig naar ongehoorzaam Derde stap: agressief Omgaan met incidenten Epiloog Werkbladen Literatuur 8 Bang, verdrietig, wanhopig Inleiding Bang Verdrietig Niet meer naar school Wanhoop en zelfmoord(gedachten) Epiloog Literatuur 9 Raar, oninvoelbaar, onhandelbaar Inleiding Raar Oninvoelbaar Onhandelbaar Epiloog Literatuur 10 Praten met de aandeelhouders Inleiding Breder kijken; naar het kind, naar het probleem en naar het systeem Praten met kinderen over problemen Praten met ouders Praten met leraren Epiloog Werkblad Literatuur 11 (Be)handelingsplanning: een zinvol proces Inleiding Circuit van overleg en verslaglegging School- en behandelingsfilosofie Functie van de diagnostiek Betrokkenheid van ouders en leerlingen Het individuele handelingsplan Epiloog Literatuur Register Over de auteurs