Bang voor conflict : De psychologie van conflicten in organisaties

Of het nu gaat om kleine irritaties, hoogoplopende ruzies, langdurige koude oorlog, of stevige meningsverschillen, conflicten in organisaties zijn aan de orde van de dag. En hoewel die conflicten vaak negatief doorwerken op de onderlinge verstandhouding, de werkprestaties en het psychisch welbevinden van betrokken partijen, zijn er tal van functionele, positieve consequenties te onderkennen. Zo kunnen conflicten de creativiteit en het innovatief vermogen van projectgroepen en teams vergroten, verhogen zij het onderling begrip en stimuleren zij het leervermogen van betrokken medewerkers. 'Bang voor conflict' biedt studenten, managers, adviseurs en andere professionals een gedegen overzicht van de psychologische grondslagen van conflicten in organisaties. Het gaat op toegankelijke wijze in op vragen als 'Waarom escaleren conflicten?', 'Welke effecten hebben arbeidsconflicten op de gezondheid van werknemers?', 'Wanneer draagt conflict bij aan creativiteit en innovatie?' en 'Wie kunnen bemiddelen in conflictsituaties en hoe pakt dat uit?' Inhoudsopgave 1 Wat is een conflict? 1.1 Inleiding 1.2 Kenmerken en definitie van conflict 1.2.1 Conflict volgens het woordenboek 1.2.2 Conflict als onverenigbare doelen en ambities 1.2.3 Conflict als onverenigbare gedragingen 1.2.4 Conflict als proces. 1.2.5 Waarom vinden we conflicten eng? 1.3 Soorten conflicten in organisaties 1.3.1 Conflicten als inherent onderdeel van werken en organiseren 1.3.2 Taak- versus sociaal-emotionele conflicten in teams 1.3.3 Belangentegenstelling versus meningsverschillen 1.4 Samenvatting 2 Vormen van conflicthantering 2.1 Inleiding 2.2 Vormen van conflicthantering 2.3 Uitbesteden aan een derde partij 2.4 Eenzijdige actie 2.4.1 Forceren 2.4.2 Toegeven 2.4.3 Vermijden en uitstellen 2.5 Gezamenlijke actie: onderhandelen en bemiddelen 2.5.1 Compromis zoeken en probleem oplossen 2.5.2 Bemiddelen en "mediation" 2.6 Actie en reactie: wederkerigheid en complementariteit 2.7 Samenvatting 3 Persoon en situatie bepalen conflicthantering 3.1 Inleiding 3.2 Constructieve controverse 3.3 Tweevoudige zorgmodel 3.4 Individuele verschillen en persoonlijkheid 3.5 Kenmerken van de situatie 3.6 Persoon, situatie of beide? 3.7 Samenvatting 4 Psychologische grondslagen van conflictescalatie 4.1 Inleiding 4.1.1 Waaraan kun je escalatie herkennen? 4.2 De psychologie van conflictescalatie 4.2.1 Aggressor-Verdediger Model 4.2.2 Conflictspiraal Model 4.2.3 Psycho-dynamisch Model 4.3 Denkfouten die escalatie bevorderen 4.3.1 Cognitieve beperkingen 4.3.2 Naïef realisme 4.3.3 Ego-defensiviteit 4.3.4 Intergroepsconflicten escaleren sneller 4.4 Een PACT tegen conflictescalatie 4.4.1 Power balance 4.4.2 Accountability to process 4.4.3 Cooperative climate 4.4.4 Time 4.5 Samenvatting 5 Conflict als gemiste kans: innovatie en teameffectiviteit 5.1 Inleiding 5.2 Sociaal-emotionele conflicten en teameffectiviteit 5.3 Taakgerelateerde conflicten en teameffectiviteit 5.3.1 Belangenconflicten versus inhoudelijke meningsverschillen 5.4 Voorwaarden voor productief taakconflict 5.4.1 Afwezigheid van sociaal-emotionele kwesties 5.4.2 Taakcomplexiteit 5.4.3 Curvilineaire relatie 5.4.4 Conflicthantering 5.5 Een contingentie model van taakgerelateerde conflicten 5.6 Samenvatting 6 Ziek van conflict? 6.1 Inleiding 6.1.1 Enkele cijfers en schattingen 6.2 Kun je ziek worden van conflicten? 6.2.1 Welzijn, psychosomatische klachten, en burnout 6.2.2 Sociaal-emotionele versus taakgerelateerde conflicten 6.2.3 Kun je conflicten krijgen van ziek zijn? 6.3 Persoonlijkheid 6.3.1 Eigenwaarde 6.3.2 Vriendelijkheid, extraversie en emotionele stabiliteit 6.3.3 Conflicthanteringsstrategie 6.4 Samenvatting 6.4.1 Aanbevelingen voor de praktijk 7 Bemiddeling, waarom niet? 7.1 Inleiding 7.2 Wie bemiddelen? 7.2.1 Iedereen bemiddelt 7.2.2 Bemiddelingsrollen en fasen in de bemiddeling 7.3 Eisen aan de bemiddelaar 7.3.1 Neutraliteit 7.3.2 Onafhankelijkheid 7.3.3 Objectiviteit 7.4 Bemiddelingsstrategieën 7.4.1 Integratieve bemiddelingsstrategieën 7.4.2 Distributieve bemiddelingsstrategieën 7.4.3 Strategisch Keuzemodel 7.5 Samenvatting 8 De toekomst van conflicten in organisaties 8.1 Inleiding 8.2 De elektronische snelweg en conflictescalatie 8.2.1 Conflictescalatiemodel van e-mail-conflicten 8.3 Diversiteit als bron van conflicten 8.3.1 Diversiteit ontleed 8.4 Globaliseren is conflicten (anders) hanteren 8.5 Tenslotte