Binnen bedrijven en organisaties wordt bewust rationeel denken nog vaak beschouwd als superieur, terwijl emoties gezien worden als inferieur, als iets “soft” dat moet vermeden of onderdrukt worden. In het boek Emosan. Emotie en neurocommunicatie licht Christian Henrard, vanuit recent wetenschappelijk onderzoek rond de werking van de hersenen, het belang toe dat emoties werkelijk hebben in ons dagelijks leven en vooral binnen onze persoonlijke relaties en onze intermenselijke communicatie. Emosan bevat het woord “emotie”, terwijl “san” in het Japans “respect” betekent. Emosan staat dus voor respect voor onze eigen emoties en die van onze gesprekspartners. Neurocommunicatie wordt in dit boek gedefinieerd als het aanpassen van onze manier van communiceren aan wat er op onbewust niveau gebeurt in de hersenen van onze gesprekspartner op het moment dat we met hem of haar communiceren. Na miljoenen jaren van evolutie blijven emoties een fundamentele rol spelen in onze interpersoonlijke communicatie en relaties. Op dat gebied zijn mensen nog niet zo ver geëvolueerd. Wat wel essentieel veranderd is, zijn de wetenschappelijke inzichten die we vandaag hebben over de vele onbewuste processen die in onze hersenen georchestreerd worden bij het in leven houden en voortplanten van onze soort. Emoties en gevoel spelen hierbij een essentiële rol, in de meeste gevallen buiten het bewustzijn om. Emosan staat ook voor respect voor de duizenden onderzoekers die vaak hun leven lang gewerkt hebben aan het tot stand komen van deze nieuwe research bevindingen. Dit boek belicht vanuit diverse invalshoeken – biologie, genetica, psychologie, sociologie, antropologie, evolutionaire psychologie, psychologie van het onbewuste, neurologie en cognitieve, affectieve en sociale neurowetenschappen – de interacties tussen emoties, gevoel, bewust en onbewust gedrag. Deze interacties hebben de fascinerende eigenschap dat ze zowel kunnen leiden tot schitterende creaties als tot desastreuze gevolgen. Een beetje het verhaal van de “up and down” golfbewegingen in ons eigen leven, waar we vaak met “ons verstand niet bij kunnen”. Emoties zijn geëvolueerd om ons te helpen overleven in de ecologische en sociale omgeving waarin we nu leven. Het zijn processen in de hersenen die zorgen voor snelle, automatische en onbewuste reacties op interne of externe stimuli, die ervaren worden als een opportuniteit of een bedreiging. Emoties helpen ons in leven te blijven in situaties waarin er geen tijd is om na te denken. Emoties vormen een wezenlijk onderdeel van ons homeodynamisch systeem dat continu op zoek gaat naar toestanden van evenwicht en “well-being”, en er voor zorgt dat onze interne bioregulatiesystemen zoals ademhaling, bloedsomloop, hartritme en onze spijsvertering, maar ook ons “verstand” en ons “denken”, vlot verlopen. Onderzoek heeft aangetoond dat emoties en “rationeel denken” samengaan, dat de mogelijkheid om na te “denken” en beslissingen te nemen sterk beperkt wordt als het emotiesysteem niet goed functioneert. Emoties en goed gevoel vormen ook essentiële voorwaarden voor creativiteit en innovatie. “Ik doe, dus ik verklaar” Een andere opmerkelijke vaststelling binnen bedrijven en organisaties is dat er helemaal geen plaats is in het management denken voor het onbewuste, terwijl we nu weten dat onze hersenen, onbewust en bewust samen, een zintuiglijke informatieverwerkingscapaciteit hebben van 11.200.000 bits per seconde, terwijl de capaciteit van ons bewustzijn beperkt is tot 40 à 60 bits per seconde. De verwerkingscapaciteit van ons bewustzijn vormt dus maar een fractie van onze totale capaciteit. Onbewust kunnen we 200.000 keer zoveel binnenkomende informatie verwerken als bewust. Welk bedrijf zou slechts 1/200.000ste van haar productievermogen of van haar computercapaciteit gebruiken ? Recent onderzoek heeft aangetoond dat meer dan 99 procent van de activiteiten van onze hersenen plaats vinden via processen die werken buiten ons bewustzijn, ook als we “rationeel” denken en op een creatieve manier oplossingen bedenken voor de uitdagingen waarmee we elke dag te maken krijgen. Onbewuste processen starten de activiteiten op in onze hersenen. Ons bewustzijn wordt af en toe op de hoogte gebracht van de resultaten van de onbewuste processen in onze hersenen. Op die manier vinden we vaak de oplossing voor een probleem waar we reeds weken mee bezig zijn, net op het moment dat we niet bewust nadenken. Op dezelfde manier doen we eerst dingen, waarvoor onze hersenen achteraf een reden of een justificatie fabriceren. “Ik doe, dus ik verklaar” vormt dus een betere weergave van de manier waarop onze hersenen werkelijk werken. Emosan-neurocommunicatie Emosan geeft inzichten in de vele onbewuste processen die ons gedrag veroorzaken, en belicht het groot belang dat emoties hierbij hebben en de manier waarop emoties onbewuste gedragingen kunnen voorspellen. Emosan geeft inzicht in de onbewuste processen die voorafgaan aan ons uiteindelijke gedrag, en licht toe hoe we in interpersoonlijke relaties, via ons gevoel, snel en effectief de emoties van onze gesprekspartners kunnen herkennen. Daartoe wordt het door de auteur ontwikkeld emosan-referentiekader voorgesteld, dat de mogelijkheid biedt om snel de emoties van onze gesprekspartner te herkennen en er gepast op in te spelen, zodat communicatiestoringen en emotionele conflicten tot een minimum herleid worden en beide gesprekspartners er een goed gevoel aan overhouden. Op die manier biedt het emosan-referentiekader een praktische tool om te luisteren naar de emoties van onze gesprekspartner en onze manier van communiceren er aan aan te passen. Stop met managen, stop met verkopen Ook emoties maken gebruik van onbewuste processen binnen onze hersenen. Onze hersenen zelf zijn niet geëvolueerd om na te denken of dingen te onthouden. Onze hersenen zijn er om ons in leven te houden en het reproductief succes van onze genen te vergroten. Cognitie en geheugen zijn recent ontstane bijproducten van onze hersenen. Emoties waren er lang voor cognitie en taal ooit ontstaan zijn. Vanuit hun hoedanigheid als snelle, op rudimentaire informatie gebaseerde, evolutionair oude reacties, die ons helpen overleven als er geen tijd is om na te denken, vormen emoties dan ook heel “machtige” processen in de hersenen. Als we te maken krijgen met een bedreigende situatie, zullen onze emotiesystemen automatisch en onbewust alle aandacht van de hersenen richten op wat ze in die situatie moeten doen: ons in leven houden. Dat zal niet alleen gebeuren op momenten dat ons leven werkelijk bedreigd wordt, zoals bij een bijna-auto-ongeval, maar ook in sociale situaties waarin we ons bedreigd of overweldigd voelen door onze gesprekspartner. Via het mechanisme van de refractaire periode zal in zo’n situaties alleen die informatie binnen onze hersenen aangeboden of uit het geheugen opgehaald worden, die de aan gang zijnde emotie bevestigt. Andere informatie die de opgewekte emotie tegenspreekt, wordt niet aangeboden aan de hersenen. Binnen interpersoonlijke relaties leidt dat tot het bekend gevoel van “tegen een muur praten” of “er niet door geraken”. Als een manager of een verkoper bijvoorbeeld te maken krijgt met wantrouwen bij zijn of haar gesprekspartner, zal alleen die informatie aangeboden worden die het opgewekte wantrouwen bevestigt. Informatie die het wantrouwen tegenspreekt, ook als die opgeslagen ligt in het geheugen, wordt niet aangeboden. Vandaar dat overtuigingstechnieken in deze situaties niet werken : hoe meer een verkoper of een manager zijn gesprekspartner wil overtuigen, hoe minder informatie er zal aangeboden worden aan de hersenen van zijn gesprekspartner. Vandaar het emosan-advies : Stop met managen, stop met verkopen, maar pas emosan-neurocommunicatie toe. Emosan. Emotie en neurocommunicatie biedt vanuit het emosan-referentiekader een praktische tool om op basis van ons gevoel, snel de emoties van onze gesprekspartner te herkennen en ons op een emotioneel-effectieve manier aan te passen, zodat communicatiestoringen en emotionele conflicten tot een minimum herleid worden en beide gesprekspartners er een goed gevoel aan overhouden. De macht van emoties Emoties zijn machtiger dan ratio. Emoties zijn processen in de hersenen die zorgen voor automatische, onbewuste reacties die ons helpen in leven te blijven als we geen tijd hebben om na te denken. Op het moment dat we een emotie beleven, wordt alle aandacht van de hersenen (ook ons cognitief vermogen) gericht op wat er op dat moment moet gedaan worden : in leven blijven. In levensbedreigende situaties biedt ons bewust denkend vermogen ons weinig toegevoegde waarde omdat het traag op gang komt (0,5 seconde nadat we een gevaar opgemerkt hebben). Emoties zorgen voor snelle, automatische gedragingen zoals toenadering zoeken of ons terugtrekken. Geheugen en cognitief vermogen zijn ontstaan als bijproducten van de ontwikkeling van de hersenen. Ons brein is echter niet geëvolueerd om te denken of ons dingen te herinneren. Ons brein is er om ons te helpen overleven binnen de ecologische en sociale context waarin we nu leven. Emoties spelen daarbij een essentiële rol omdat ze zorgen voor snelle, automatische reacties die, buiten ons bewustzijn, zorgen voor gepaste reacties. Als ons emotiewaakzaamheidssysteem in onze amygdala een stimulus in onze interne of externe omgeving detecteert, die een opportuniteit biedt voor ons overleven, zal ons brein ons lichaam in gereedheid brengen om dichterbij te komen tot bijvoorbeeld voedsel of een geschikte partner. Als onze amygdala een gevaar of een bedreiging opmerkt, zal de amygdala onmiddellijk andere zones in de hersenen en ons lichaam activeren en ons in gereedheid brengen om ons terug te trekken of weg te vluchten van een vermoed gevaar en zal ons op die manier helpen om in leven te blijven. Bewust nadenken biedt ons in deze situaties weinig voordelen omdat bewust nadenken te traag op gang komt en gebruik maakt van onze beperkte bewuste verwerkingscapaciteit van 40 à 60 bits per seconde, terwijl emoties gebruik maken van de totale, bewuste en onbewuste, verwerkingscapaciteit van 11.200.000 bits per seconde. Daarom zijn emoties veel machtiger dan ons bewust, rationeel denken. In situaties van gevaar zal ons emotiesysteem ons bewust denken overrulen en zelfs uitschakelen.  Over de auteur : Christian Henrard is burgerlijk ingenieur en MBA (KU Leuven). Al meer dan 25 jaar is hij actief als management consultant. Hij startte zijn carrière in marketing en sales bij Unilever en BP Nutrition. Een van de deelnemers aan zijn Emosan-workshops omschreef hem als: “Een hersenresearcher die toevallig ook management consultant is.”