De macht van de mythe is een schitterend, rijk geïllustreerd overzichtswerk dat uw kijk op de wereld zal veranderen. In dit boek traceert de auteur de geschiedenis van onze mythische verbeelding, in antwoord op de mogelijkheden en dreigingen van de globalisering. Hoe is de culturele identiteit van de Europeaan gevormd? Kent het oedipuscomplex een tegenhanger in andere culturen? De Australische Aboriginals zingen de wereld tevoorschijn. De Indiase god met het olifantenhoofd Ganesha danst in Silicon Valley. De Grieken schonken ons het homerisch gelach. Hoe modern we ook zijn, we zijn nog altijd in de ban van de mythe. Het is niet terecht dat deze rijke erfenis wordt gebagatelliseerd en dat boeken over mythen in de bibliotheek zo vaak worden ingedeeld bij de sprookjes. Politiek leiders op het wereldtoneel grijpen terug op mythische motieven als 'de as van het kwaad' wanneer ze een alibi zoeken voor de strijd. Het verheldert veel als we de huidige geopolitiek leren begrijpen vanuit de mythische beelden die nog steeds onze dromen en emoties aandrijven en die ongemerkt onderduiken in de media en apparaten die we dagelijks gebruiken. Inhoudsopgave Inleiding: Fundamentele luchtkastelen 11 Op architectuurtocht 11 Behoort de mythe tot het verleden? 12 Feit of fictie? 13 Eerherstel 15 Kritisch voorbehoud 18 Een materiële draai 19 Kastelenroute 21 DEEL I: MYTHE VERSUS WETENSCHAP Hoofdstuk 1: De onuitroeibare mythe 25 De mythische verbeelding 27 Verschillende kennisstrategieën 32 De mythische onderlegger van de wetenschap 35 Cyborgs en hybridebezwering 39 Culturele diversiteit 43 De ecologie van de mythe 46 Hoe werkt de mythe? 48 Aan de fantasie voorbij 52 Wat heet ‘filosofictie’? 56 Hoofdstuk 2: Een warm onthaal voor oplichters 59 Het oceanische gevoel 59 Gebruik je illusies! 63 Warme versus koude beschavingen 68 De spotlust van de oplichter-goden 71 Op het dak van de wereld 77 Gender bending 80 Gesloten en open wereldbeelden 83 Aan de hand van Hermes 85 Hoofdstuk 3: De herkomst van het innerlijk 89 Wat doen mythen? 89 De constructie van het ‘innerlijk’ 90 De homunculus in de cockpit 95 Sentimentalisme 101 Revolutie 106 Het ideaal van Bildung 112 Hoofdstuk 4: Van verre paradijzen 117 De intimiteit van de burgerlijke salon 117 De confrontatie met het sublieme 121 De Japonaiserie van Van Gogh 127 Gauguin op Tahiti 133 Primitivisme in de moderne kunst 139 DEEL II: MODERNE MYTHEN: ‘WIJ’ VERSUS ‘ZIJ’ Hoofdstuk 5: De vele gezichten van Oedipus 145 De Freudiaanse Oedipus 145 De macht van de mythe 148 Verre paradijzen 151 De Indiase Oedipus 154 Moeders schildknaap 159 Het ledige zelf van China 166 Enter the Dragon! 171 Bestaat er een Chinese Oedipus? 175 Hoofdstuk 6: Wie zijn de Indo-Europeanen? 179 Waarop berust culturele identiteit? 179 Volkeren als artefacten van de theorie 183 Wie waren de oorspronkelijke Indo-Europeanen? 186 De mannenwereld van de Indo-Europeanen 190 De vrouwelijke Minoërs als tegenhanger 192 Een oermoedercultus? 199 Tegenstelling of mengvorm? 205 Technische mediatie als verklaringsmodel 207 Migranten namen hun dierstijl mee 212 Homerisch gelach 220 Hoofdstuk 7: Tien woorden voor sneeuw 229 Stammenstrijd in de antropologie 229 Indianenverhalen 232 Transculturele psychiatrie 238 Geheugen versus herinnering 242 Zangsporen 245 Mythen in meervoud 252 Global Forum 260 Hoofdstuk 8: Averechtse geschiedenissen 263 De geschiedenis herhaalt zich? 263 Materieel aangedreven geschiedenis 266 Chinese ontdekkingsreizen 272 Omgedraaide geschiedenis bij de oba’s van Benin 277 Airport-Art 286 ‘Echt’ of vals? 291 DEEL III: MYTHEN VAN DE ACTUALITEIT Hoofdstuk 9: De monsterlijke mens 301 Het einde van de moderniteit? 301 Postmodern lifestyle-ontwerpen 306 De hypermoderne techniekfilosofie 314 Inlijving van techniek als evenwichtsoefening 320 Het ontembare monster 325 De hybride mens 330 Hoofdstuk 10: Keuzemoraal of zorgritueel? 341 Mythisch geladen technieken 341 Techno-optimisme 342 Ethische afremming 345 Naar een normatieve esthetiek 350 De verhouding van esthetiek en ethiek 352 Spreekwoordendeksels uit Cabinda 355 Tupperwareparty 359 Etnomethodologie 364 Keuzelogica versus zorglogica 366 Cultureel burgerschap 371 Hoofdstuk 11: Tegendraadse mediaties 375 Het panopticon van Foucault 375 Woonrituelen 383 Verstedelijking 389 Wereldwijde mobiliteit 396 Tactische media 403 Het Empire en zijn hackers 407 Levenskunst? 412 Hoofdstuk 12: Globalisering in verscheidenheid 415 Alter-moderniteit 415 Standaardisatie en warenfetisjisme 421 Remythologisering ter wille van identiteitsvorming 426 Het Midden-Oosten: twee logica’s in conflict 430 India: pluralisme troef 437 China: massa of zwerm? 442 Het einde van de globalisering? 451 Altermoderniteit uit de kunst 456 Dankbetuiging 465 Verantwoording 469 Literatuur 471 Noten 489 Register 517