Meestal wordt als vanzelfsprekend aangenomen dat in goede loopbaangesprekken alles draait om cognitieve reflectie. In de gesprekken die in het onderwijs met leerlingen worden gevoerd, is van een dergelijke reflectie meestal geen sprake. Studenten en loopbaanbegeleiders zijn veelal gefocust op ‘reflectie doen’ en niet op ‘reflectief zijn’. Reflectief zijn is het vermogen om open te staan voor nieuwe inzichten en ervaringen. Dit betekent eerst en vooral stil staan bij concrete ervaringen die ons raken en ruimte maken voor de ideeën en intuïties die daaruit kunnen groeien. Studenten noch loopbaanbegeleiders hebben de ervaring dat ze reflectie stoelen op – in de woorden van Norman E. Amundson – “embeddedness in being”. Paradoxaal genoeg zijn het vaak onzeker makende gebeurtenissen in het leven, zogenoemde grenservaringen, die ons kunnen verleiden tot openheid en receptiviteit. Grenservaringen maken ons kwetsbaar. Het is een natuurlijke reactie om deze kwetsbaarheid zowel voor onszelf als voor anderen te verbergen, maar het is ook een potentiële bron van kracht. Kwetsbaarheid wordt kracht wanneer men de moed heeft om niet meteen te vluchten voor de onzekerheid dan wel ze te overschreeuwen. Deze moed wordt ontwikkeld in een dialoog met begeleiders die de negatieve gevoelens durven te accepteren die onzekerheid veroorzaakt, en die nieuwe en creatieve manieren kunnen aanbieden om de kwetsbaarheid te laten uitgroeien tot een nieuw inzicht, tot inspiratie en tot daadkracht. Om te zorgen dat reflectie niet slechts een activiteit is die met wilskracht moet worden uitgevoerd, is het belangrijk om ruimte en tijd te scheppen voor een meer contemplatieve vorm van reflectie. Daarvoor is openheid en receptiviteit nodig, zowel aan de kant van de leerling als aan de kant van de begeleider of coach. Er moet letterlijk en op een intentionele manier tijd en ruimte zijn voor angst en pijn en het ‘nog niet weten’. Uit de inhoud: Inhoudsopgave Inleiding Over de auteur(s): Peter den Boer is lector keuzeprocessen en loopbaanleren bij ROC West-brabant en daarnaast directeur van het onderzoeksbureau Onderzoekend Leren (www.onderzoekend-leren. nl). Wim van Beers is psycholoog en organisatieadviseur. Hij was directielid bij Schouten en Nelissen en is nu als coach werkzaam binnen Compositionwork (www.compositionwork. com). Arnoud Evers is als universitair docent verbonden aan het Welten Instituut van de Open Universiteit. Mark Franklin is directeur van CareerCycles (www.careercycles.com), een organisatie voor loopbaanmanagement in Toronto. Krina Huisman is junior onderzoeker bij saxion Hogeschool, waar ze werkt voor de lectoraten Ethics and Global Citizenship en Ethics and Living Technology. Gaby Jacobs is als lector verbonden aan Fontys Hogescholen en als docent aan de Universiteit voor Humanistiek. Joseph Kessels is als hoogleraar ‘Opleidingskundig leiderschap‘ verbonden aan het Welten Instituut van de Open Universiteit. Andrea Klaeijsen is als universitair docent verbonden aan het Welten Instituut van de Open Universiteit. Karel Kreijns is als universitair docent verbonden aan het Welten Instituut van de Open Universiteit. Agnieszka Konopka is psycholoog. Zij is als coach werkzaam binnen Compositionwork (www.compositionwork.com). Daarnaast is zij verbonden aan het International Institute for the Dialogical self. Marinka Kuijpers is als bijzonder hoogleraar ‘Leeromgeving en Leerloopbanen in het (v) mbo’ verbonden aan het Welten Instituut van de Open Universiteit. Zij is tevens directeur van ‘De Loopbaangroep’ (www.loopbaangroep.nl) en lector ‘Pedagogiek van de beroepsvorming’ aan de Haagse Hogeschool. Reinekke Lengelle is als docent verbonden aan Athabasca University (Canada’s Open Universiteit). Daarnaast werkt ze als zelfstandig trainer/coach in Edmonton (www.blacktulippress. com) en is ze verbonden aan De Haagse Hogeschool. Frans Meijers is lector Pedagogiek van de beroepsvorming aan De Haagse Hogeschool; hij heeft daarnaast een onderzoeks- en adviesbureau (www.frans-meijers.nl). Kariene Mittendorff is Associate lector studieloopbaanbegeleiding bij saxion Hogescholen in Deventer. Daarnaast heeft ze een advies- en onderzoeksbureau (www.mittendorffonderwijsadvies. nl). Sjoerd-Jeroen Moenandar is als universitair docent verbonden aan de leerstoelgroep Algemene Literatuurwetenschap van de Faculteit der Letteren van de Rijksuniversiteit Groningen. Michiel de Ronde is psycholoog en als docent, onderzoeker en leersupervisor verbonden aan de academie Mens & Organisatie van de Christelijke Hogeschool Ede. Hij is tevens hoofdredacteur van het Tijdschrift voor begeleidingskunde. Barbara Sher is levens- en loopbaancoach (www.barbarasher.com). Zij geeft cursussen en workshops die de nadruk leggen op het belang van netwerken voor loopbaanontwikkeling. Wiel Veugelers is hoogleraar Educatie aan de Universiteit voor Humanistiek; hij is tevens verbonden aan de Universiteit van Amsterdam. Kara Vloet is als docent-onderzoeker verbonden aan het Fontys Educatief Centrum (FEC) en de Pedagogische Technische Hogeschool (PTH) in Eindhoven. Wim Wardekker was, voordat hij met pensioen ging, lector Pedagogische Kwaliteit van Onderwijs aan de Christelijke Hogeschool Windesheim in Zwolle en docent bij de vakgroep Onderwijspedagogiek en Theoretische Pedagogiek van de Vrije Universiteit Amsterdam. Gerard Wijers is directeur van het Instituut voor beroepskeuze- en Loopbaanpsychologie/ IbLP in Hilversum.