Netwerken DEEL 1 Inleiding Versie 7 Het Cisco-curriculum in versie 7 omvat drie modules. Deze modules bereiden de student voor op het eerste certificaat, CCNA - Cisco Certified Network Associate 200-301. Het curriculum voor dit examen bestaat bij de Cisco Network Academy met online materiaal, aangevuld met Packet Tracer- en Lab-opdrachten. De serie Netwerken versie 7 volgt deze opzet. In het kader van de Cisco CCNA certificering is het oorspronkelijk Engelstalig lesmateriaal vertaald en bewerkt. Het eerste deel 'Inleiding' gaat over de architectuur, structuur functies en componenten van internet en andere computernetwerken. In het boek worden Labs beschreven die met behulp van Packet Tracer kunnen worden uitgevoerd. Aan het boek is een code gekoppeld waarmee toegang tot Netacad mogelijk is en daarmee tot het gebruik van Packet Tracer. Inhoud 0 nleiding 1 1De huidige netwerken 3 1.0 Inleiding 3 1.0.1 Waarom zou je dit hoofdstuk bestuderen? 3 1.0.2 Wat leer je in dit hoofdstuk? 3 1.1 Netwerken hebben eff ect op ons leven >3 1.1.1 Netwerken verbinden ons 3 1.1.2 Video – The Cisco Networking Academy Learning Experience 4 1.1.3 Geen grenzen 4 1.2 Netwerkcomponenten 4 1.2.1 Host-rollen 4 1.2.2 Peer-to-peer 5 1.2.3 Eindapparaten 5 1.2.4 Intermediaire apparaten 6 1.2.5 Netwerkmedia 7 1.2.6 Test je kennis – Netwerkcomponenten 7 1.3 Netwerkweergaven en topologieën 8 1.3.1 Netwerkweergaven 8 1.3.2 Topologiediagrammen 8 1.3.3 Test je kennis – Netwerkweergaven en topologieën 10 1.4 Veelvoorkomende soorten netwerken 10 1.4.1 Netwerken van verschillende grootte 10 1.4.2 LAN’s en WAN’s 12 1.4.3 Het internet 13 1.4.4 Intranet en Extranet 14 1.4.5 Test je kennis – Veelvoorkomende soorten netwerken 15 1.5 Internetverbindingen 16 1.5.1 Internet-toegangstechnologieën 16 1.5.2 SOHO-internetverbindingen 16 1.5.3 Zakelijke internetverbindingen 17 1.5.4 Geconvergeerde netwerken 17 1.5.5 Video – Download en installeer Packet Tracer 18 1.5.6 Video – Aan de slag met Cisco Packet Tracer 19 1.5.7 Packet Tracer – Netwerkafb eelding 19 1.6 Betrouwbare netwerken 20 1.6.1 Netwerkarchitectuur 20 1.6.2 Fouttolerantie 20 1.6.3 Schaalbaarheid 21 1.6.4 Quality of Service 21 1.6.5 Netwerkbeveiliging 22 1.6.6 Test je kennis – Betrouwbare netwerken 23 1.7 Netwerktrends 23 1.7.1 Recente trends 23 1.7.2 Bring Your Own Device (BYOD) 24 1.7.3 Online collaboration 24 1.7.4 Videocommunicatie 25 1.7.5 Video – Cisco WebEx 25 vi Netwerken Deel 1 – Inleiding 1.7.6 Cloud computing 25 1.7.7 Technologische trends voor thuis 26 1.7.8 Powerline-netwerken 27 1.7.9 Draadloos breedband 28 1.7.10 Test je kennis – Netwerktrends 28 1.8 Netwerk-security 29 1.8.1 Security-threats 29 1.8.2 Security-oplossingen 30 1.8.3 Test je kennis – Netwerk-security 31 1.9 De IT-professional 32 1.9.1 CCNA 32 1.9.2 Netwerk-jobs 32 1.9.3 Lab – Research IT and Networking Job Opportunities 32 1.10 Samenvatting en quiz 33 1.10.1 Wat heb je in dit hoofdstuk geleerd? 33 1.10.2 Quiz Huidige netwerken 35 2 Basis-switch- en eindapparaatconfi guratie 39 2.0 Inleiding 39 2.0.1 Waarom zou je dit hoofdstuk bestuderen? 39 2.0.2 Wat leer je in dit hoofdstuk? 39 2.1 Toegang tot het Cisco IOS >39 2.1.1 Operating-systemen 39 2.1.2 GUI 40 2.1.3 Doel van een OS 41 2.1.4 Toegangsmethoden 41 2.1.5 Terminal-emulatieprogramma’s 42 2.1.6 Test je kennis – Cisco-IOS-toegang 43 2.2 IOS-navigatie 44 2.2.1 Belangrijke commando-modes 44 2.2.2 Confi guratiemode en confi guratie-submodes 44 2.2.3 Video – IOS-CLI belangrijkste commando-modes 45 2.2.4 Navigeren tussen de IOS-modes 45 2.2.5 Video – Navigatie tussen IOS-modes 46 2.2.6 Een opmerking over de werking van de Syntax Checker 46 2.2.7 Syntax Checker – Navigeren tussen de IOS-modes 46 2.2.8 Test je kennis – IOS-navigatie 46 2.3 Commandostructuur 47 2.3.1 Basis-IOS-commandostructuur 47 2.3.2 IOS-commando syntax checker 47 2.3.3 IOS-helpfuncties 48 2.3.4 Video – Contextgevoelige hulp syntax checker 48 2.3.5 Hot-keys en shortcuts 48 2.3.6 Video – Hot-keys en shortcuts 49 2.3.7 Packet Tracer – Navigeren in het IOS 50 2.3.8 Lab – Navigeer door het IOS door de consoleverbinding te gebruiken 50 2.4 Basisapparaatconfi guratie 50 2.4.1 Apparaatnamen 50 2.4.2 Richtlijnen voor wachtwoorden 51 2.4.3 Wachtwoorden confi gureren 52 2.4.4 Encrypt de wachtwoorden 53 2.4.5 Banner-berichten 53 2.4.6 Video – Beveilig de beheerderstoegang tot een switch 54 2.4.7 Syntax Checker – Basisconfi guratie van apparaten 54 2.4.8 Test je kennis – Basisconfi guratie apparaten 54 Inhoud vii 2.5 Confi guratie opslaan 55 2.5.1 Confi guratiebestanden 55 2.5.2 De running-confi g wijzigen 55 2.5.3 Video – Wijzig de running-confi g 56 2.5.4 Leg de confi guratie vast in een tekstbestand 56 2.5.5 Packet Tracer – Confi gureer de initiële switch-instellingen 58 2.6 Poorten en adressen 58 2.6.1 IP-adressen 58 2.6.2 Interfaces en poorten 59 2.6.3 Test je kennis – Poorten en adressen 60 2.7 IP-adressering confi gureren 61 2.7.1 IP-adressen handmatig confi gureren op eindapparaten 61 2.7.2 Automatische IP-adresconfi guratie voor eindapparaten 62 2.7.3 Syntax Checker – Controleer Windows-PC IP-confi guratie 63 2.7.4 Switch Virtual Interface-confi guratie 63 2.7.5 Syntax Checker – Confi gureer een Switch Virtual Interface 63 2.7.6 Packet Tracer – Implementeer basisconnectiviteit 63 2.8 Verifi eer de connectiviteit 64 2.8.1 Video-activiteit – Test de interfacetoewijzingen 64 2.8.2 Video-activiteit – Test de end-to-end-connectiviteit 64 2.9 Oefeningen en quiz 64 2.9.1 Packet Tracer – Basis-switch- en eindapparaatconfi guratie 64 2.9.2 Lab – Basis-switch- en eindapparaatconfi guratie 65 2.9.3 Wat leerde je in dit hoofdstuk? 65 2.9.4 Quiz Basis-switch- en eindapparaatconfi guratie 66 3 Protocollen en modellen 69 3.0 Inleiding 69 3.0.1 Waarom zou je dit hoofdstuk bestuderen? 69 3.0.2 Wat leer je in dit hoofdstuk? 69 3.0.3 Klasactiviteit – Ontwerp een communicatiesysteem 69 3.1 De regels 70 3.1.1 Video – Apparaten in een bubbel 70 3.1.2 Beginselen van communicatie 70 3.1.3 Communicatieprotocollen 70 3.1.4 Vaststelling van de regels 71 3.1.5 Eisen aan een netwerkprotocol 72 3.1.6 Berichtcodering 72 3.1.7 Berichtopmaak en encapsulatie 73 3.1.8 Berichtgrootte 75 3.19 Bericht-timing 75 3.1.10 Bezorgopties voor berichten 76 3.1.11 Een opmerking over de node-icon 78 3.1.12 Test je kennis – De regels 78 3.2 Protocollen 79 3.2.1 Overzicht netwerkprotocollen 79 3.2.2 Netwerkprotocolfuncties 79 3.2.3 Protocolinteractie 80 3.2.4 Test je kennis – Protocollen 81 3.3 Protocolsuites 81 3.3.1 Netwerkprotocolsuites 81 3.3.2 Evolutie van de protocolsuites 82 3.3.3 Voorbeeld TCP/IP-protocol 83 3.3.4 TCP/IP-protocolsuite 84 3.3.5 TCP/IP-communicatieproces 86 3.3.6 Test je kennis – Protocolsuites 87 viii Netwerken Deel 1 – Inleiding 3.4 Normalisatie-organisaties 88 3.4.1 Open standaards 88 3.4.2 Internetstandaards 89 3.4.3 Elektronische en communicatiestandaards 90 3.4.4 Lab – Onderzoek netwerkstandaards 90 3.4.5 Test je kennis – Normalisatie-organisaties 91 3.5 Referentiemodellen 91 3.5.1 Voordelen van gelaagd model 91 3.5.2 Het OSI-referentiemodel 92 3.5.3 Het TCP/IP-protocolmodel 93 3.5.4 Vergelijking tussen het OSI- en TCP/IP-model 93 3.5.5 Packet Tracer – Onderzoek de TCP/IP- en OSI-modellen in actie 94 3.6 Data-encapsulatie 94 3.6.1 Berichtsegmentatie 94 3.6.2 Sequencing 96 3.6.3 Protocol Data Units 96 3.6.4 Encapsulatievoorbeeld 97 3.6.5 Voorbeeld decapsulatie 98 3.6.6 Test je kennis – Data-encapsulatie 98 3.7 Data-access 98 3.7.1 Adressen 98 3.7.2 Laag 3 logische adressen 99 3.7.3 Apparaten op hetzelfde netwerk 100 3.7.4 Rol van de data-linklaagadressen: zelfde IP-netwerk 100 3.7.5 Apparaten op een extern netwerk 101 3.7.6 Rol van de netwerklaagadressen 101 3.7.7 Rol van de data-linklaagadressen: verschillende IP-netwerken 102 3.7.8 Data-linkadressen 103 3.7.9 Lab – Wireshark installeren 104 3.7.10 Lab – Wireshark gebruiken om netwerkverkeer te bekijken 104 3.7.11 Test je kennis – Data-access 104 3.8 Oefeningen en quiz 105 3.8.1 Wat leerde je in dit hoofdstuk? 105 3.8.2 Quiz Protocollen en modellen 108 4 Fysieke laag 111 4.0 Inleiding 111 4.0.1 Waarom zou je dit hoofdstuk bestuderen? 111 4.0.2 Wat leer je in dit hoofdstuk? 111 4.1 Doel van de fysieke laag 111 4.1.1 De fysieke verbinding 111 4.1.2 De fysieke laag 113 4.1.3 Test je kennis – Doel van de fysieke laag 114 4.2 Eigenschappen van de fysieke laag 114 4.2.1 Standaards van de fysieke laag 114 4.2.2 Indeling van de normen 115 4.2.3 Fysieke componenten 115 4.2.4 Codering 115 4.2.5 Signalering 116 4.2.6 Bandbreedte 117 4.2.7 Bandbreedtetechnologie 117 4.2.8 Test je kennis – Eigenschappen van de fysieke laag 119 4.3 Koperen bekabeling 119 4.3.1 Eigenschappen van koperen kabels 119 4.3.2 Soorten koperen bekabeling 120 Inhoud ix 4.3.3 Unshielded Twisted-Pair (UTP) 121 4.3.4 Shielded Twisted-Pair (STP) 121 4.3.5 Coaxiaalkabel 122 4.3.6 Test je kennis – Koperen bekabeling 123 4.4 UTP-bekabeling 123 4.4.1 Eigenschappen van UTP-bekabeling 123 4.4.2 UTP-bekabelingsstandaards en connectoren 124 4.4.3 Straight-through en crossover UTP-kabels 126 4.4.4 Activiteit – Kabel-pin-outs 127 4.5 Glasvezelbekabeling 127 4.5.1 Eigenschappen van glasvezelbekabeling 127 4.5.2 Soorten glasvezelmedia 128 4.5.3 Gebruik van glasvezel 129 4.5.4 Glasvezelconnectoren 129 4.5.5 Glasvezel-patch-kabels 130 4.5.6 Glasvezel versus koper 131 4.5.7 Test je kennis – Glasvezelbekabeling 131 4.6 Draadloze media 132 4.6.1 Eigenschappen van draadloze media 132 4.6.2 Soorten draadloze media 133 4.6.3 Draadloos LAN 133 4.6.4 Test je kennis – Draadloze media 134 4.6.5 Packet Tracer – Verbind een vast en een draadloos LAN 134 4.6.6 Lab – Bekijk vaste en draadloze NIC-informatie 135 4.7 Oefeningen en quiz 135 4.7.1 Packet Tracer – Verbind de fysieke laag 135 4.7.2 Wat leerde je in dit hoofdstuk? 135 4.7.3 Quiz Fysieke laag 137 5 Talstelsels 141 5.0 Inleiding 141 5.0.1 Waarom zou je dit hoofdstuk bestuderen? 141 5.0.2 Wat leer je in dit hoofdstuk? 141 5.1 Binair talstelsel 141 5.1.1 Binaire en IPv4-adressen 141 5.1.2 Video – Omzetting tussen binaire en decimale talstelsels 142 5.1.3 Binaire gewogen notatie 143 5.1.4 Test je kennis – Binair talstelsel 144 5.1.5 Zet binair om naar decimaal 144 5.1.6 Activiteit – Conversie binair naar decimaal 145 5.1.7 Conversie decimaal naar binair 145 5.1.8 Voorbeeld conversie decimaal naar binair 147 5.1.9 Activiteit – Conversie decimaal naar binair 148 5.1.10 Activiteit – Binary Game 148 5.1.11 IPv4-adressen 148 5.2 Hexadecimaal talstelsel 149 5.2.1 Hexadecimaal en IPv6-adressen 149 5.2.2 Video – Omzettingen tussen hexadecimale en decimale talstelsels 150 5.2.3 Omzetting van decimaal naar hexadecimaal 151 5.2.4 Omzetting van hexadecimaal naar decimaal 151 5.2.5 Test je kennis – Hexadecimaal talstelsel 151 5.3 Oefeningen en quiz 152 5.3.1 Wat leerde je in dit hoofdstuk? 152 5.3.2 Quiz Talstelsels 152 x Netwerken Deel 1 – Inleiding 6 Data-linklaag 155 6.0 Inleiding 155 6.0.1 Waarom zou je dit hoofdstuk bestuderen? 155 6.0.2 Wat leer je in dit hoofdstuk? 155 6.1 Doel van de data-linklaag 155 6.1.1 De data-linklaag 155 6.1.2 IEEE 802 LAN/MAN-data-linksublagen 156 6.1.3 Toegang tot het medium 158 6.1.4 Data-linklaag-standaards 158 6.1.5 Test je kennis – Doel van de data-linklaag 159   6.2 Topologieën 160 6.2.1 Fysieke en logische topologieën 160 6.2.2 WAN-topologieën 161 6.2.3 Point-to-point-WAN-topologie 162 6.2.4 LAN-topologieën 163 6.2.5 Half- en full-duplex-communicatie 163 6.2.6 Access-control-methoden 164 6.2.7 Contention-based access – CSMA/CD 165 6.2.8 Contention-based access – CSMA/CA 167 6.2.9 Test je kennis – Topologieën 168 6.3 Data-linkframe 168 6.3.1 Het frame 168 6.3.2 Frame-velden 169 6.3.3 Laag-2-adressen 170 6.3.4 LAN- en WAN-frames 171 6.3.5 Test je kennis – Data-linkframe 173 6.4 Oefeningen en quiz 173 6.4.1 Wat leerde je in dit hoofdstuk? 173 6.4.2 Quiz Data-linklaag 175 7 Ethernet-switching 179 7.0 Inleiding 179 7.0.1 Waarom zou je dit hoofdstuk bestuderen? 179 7.0.2 Wat leer je in dit hoofdstuk? 179 7.1 Ethernet-frames 179 7.1.1 Ethernet-encapsulatie 179 7.1.2 Data-linksublagen 180 7.1.3 MAC-sublaag 181 7.1.4 Ethernet-framevelden 182 7.1.5 Test je kennis – Ethernet-switching 183 7.2 Ethernet-MAC-adres 184 7.2.1 MAC-adres en hexadecimaal 184 7.2.2 Opbouw Ethernet-MAC-adres 186 7.2.3 Frameverwerking 186 7.2.4 Unicast-MAC-adres 187 7.2.5 Broadcast-MAC-adres 188 7.2.6 Multicast-MAC-adres 189 7.2.7 Lab – Bekijk de MAC-adressen van een netwerkapparaat 190 7.3 De MAC-adrestabel 190 7.3.1 Switch-principes 190 7.3.2 Switch learning en forwarding 191 7.3.3 Video – MAC-adrestabellen bij op elkaar aangesloten switches 194 7.3.4 Video – Een frame naar de default gateway sturen 194 7.3.5 Activiteit – Switch it! 194 7.3.6 Lab – Bekijk de MAC-adrestabel van de switch 195 Inhoud xi 7.4 Switch-snelheden en forwarding-methoden 195 7.4.1 Frame-forwarding-methoden op Cisco-switches 195 7.4.2 Cut-through-switching 196 7.4.3 Geheugenbuff ering bij switches 197 7.4.4 Duplex- en snelheidsinstellingen 197 7.4.5 Auto-MDIX 198 7.4.6 Test je kennis – Switch-snelheden en forwarding-methoden 199 7.5 Oefeningen en quiz 200 7.5.1 Wat leerde je in dit hoofdstuk? 200 7.5.2 Quiz Ethernet-switching 201 8 Netwerklaag 205 8.0 Inleiding 205 8.0.1 Waarom zou je dit hoofdstuk bestuderen? 205 8.0.2 Wat leer je in dit hoofdstuk? 205 8.1 Kenmerken van de netwerklaag 205 8.1.1 De netwerklaag 205 8.1.2 IP-encapsulatie 207 8.1.3 Kenmerken van IP 208 8.1.4 Connectionless 208 8.1.5 Best eff ort 208 8.1.6 Mediumonafh ankelijk 209 8.1.7 Test je kennis – IP-kenmerken 210 8.2 IPv4-packet 211 8.2.1 IPv4-packet-header 211 8.2.2 Packet-header-velden 211 8.2.3 Video – Voorbeelden van IPv4-headers in Wireshark 212 8.2.4 Test je kennis – IPv4-packet 212 8.3 IPv6-packet 213 8.3.1 Beperkingen van IPv4 213 8.3.2 Overzicht IPv6 213 8.3.3 IPv4-packet-header-velden in de IPv6-packet-header 213 8.3.4 IPv6-packet-header 215 8.3.5 Video – IPv6-header-voorbeelden in Wireshark 215 8.3.6 Test je kennis – IPv6-packet 215 8.4 Hoe een host routeert 216 8.4.1 Host forwarding-beslissing 216 8.4.2 Default gateway 217 8.4.3 Een host routeert naar de default gateway 217 8.4.4 Host-routetabellen 218 8.4.5 Test je kennis – Hoe een host routeert 219 8.5 Inleiding routing 219 8.5.1 Packet-forwarding-beslissing van een router 219 8.5.2 IP-router routetabel 220 8.5.3 Statische routing 221 8.5.4 Dynamische routering 222 8.5.5 Video – IPv4-routetabellen van een router 223 8.5.6 Inleiding het lezen van een IPv4-routetabel 223 8.5.7 Test je kennis – Inleiding routing 224 8.6 Oefeningen en quiz 225 8.6.1 Wat leerde je in dit hoofdstuk? 225 8.6.2 Quiz Netwerklaag 227 xii Netwerken Deel 1 – Inleiding 9 Address Resolution 229 9.0 Inleiding 229 9.0.1 Waarom zou je dit hoofdstuk bestuderen? 229 9.0.2 Wat leer je in dit hoofdstuk? 229 9.1 MAC en IP 229 9.1.1 Bestemming in hetzelfde netwerk 229 9.1.2 Bestemming op een extern netwerk 230 9.1.3 Packet Tracer – Identifi ceer MAC- en IP-adressen 231 9.1.4 Test je kennis – MAC en IP 232 9.2 ARP 232 9.2.1 Overzicht ARP 232 9.2.2 ARP-functies 233 9.2.3 Video – ARP-request 234 9.2.4 Video – ARP-werking – ARP-reply 235 9.2.5 Video – ARP-rol in externe communicatie 235 9.2.6 Entries uit een ARP-tabel verwijderen 235 9.2.7 ARP-tabellen van netwerkapparaten 236 9.2.8 ARP-issues – ARP-broadcasts en ARP-spoofi ng 237 9.2.9 Packet Tracer – Onderzoek de ARP-tabel 238 9.2.10 Test je kennis – ARP 238 9.3 IPv6 Neighbor Discovery 239 9.3.1 Video – IPv6 Neighbor Discovery 239 9.3.2 IPv6 Neighbor Discovery-berichten 239 9.3.3 IPv6 Neighbor Discovery – Adresresolutie 240 9.3.4 Packet Tracer – IPv6 Neighbor Discovery 240 9.3.5 Test je kennis – Neighbor Discovery 240 9.4 Oefeningen en quiz 241 9.4.1 Wat leerde je in dit hoofdstuk? 241 9.4.2 Quiz Adresresolutie 242 10 Basisrouterconfi guratie 245 10.0 Inleiding 245 10.0.1 Waarom zou je dit hoofdstuk bestuderen? 245 10.0.2 Wat leer je in dit hoofdstuk? 245 10.1 Confi gureren van de initiële routerinstellingen 245 10.1.1 Basisrouterconfi guratiestappen 245 10.1.2 Voorbeeld basisrouterconfi guratie 246 10.1.3 Syntax Checker – Confi gureer de initiële routerinstellingen 247 10.1.4 Packet Tracer – Confi gureer de initiële routerinstellingen 247 10.2 Confi gureer de interfaces 248 10.2.1 Confi gureer de routerinterfaces 248 10.2.2 Voorbeeld voor het confi gureren van routerinterfaces 248 10.2.3 De interfaceconfi guratie controleren 249 10.2.4 Confi guratie verifi catiecommando’s 249 10.2.5 Syntax Checker – Confi gureer interfaces 252 10.3 Confi gureer de default gateway 253 10.3.1 Default gateway van een host 253 10.3.2 Default gateway van een switch 254 10.3.3 Syntax Checker – Confi gureer de default gateway 255 10.3.4 Packet Tracer – Verbind een router met een LAN 255 10.3.5 Packet Tracer – Troubleshoot default gateway-problemen 255 10.4 Oefeningen en quiz 255 10.4.1 Video – Verschillen in netwerkapparaten: deel 1 255 10.4.2 Video – Verschillen in netwerkapparaten: deel 2 256 10.4.3 Packet Tracer – Basisapparaatconfi guratie 256 Inhoud xiii 10.4.4 Lab – Bouw een switch- en routernetwerk 256 10.4.5 Wat leerde je in dit hoofdstuk? 256 10.4.6 Quiz Basisrouterconfi guratie 257 11 IPv4-adressering 261 11.0 Inleiding 261 11.0.1 Waarom zou je dit hoofdstuk bestuderen? 261 11.0.2 Wat leer je in dit hoofdstuk? 261 11.1 IPv4-adresstructuur 261 11.1.1 Netwerk- en host-deel 261 11.1.2 Het subnetmasker 262 11.1.3 De prefi xlengte 263 11.1.4 Het netwerk bepalen: Logische AND 264 11.1.5 Video – Netwerk-, host- en broadcast-adressen 265 11.1.6 Netwerk-, host- en broadcast-adressen 265 11.1.7 Activiteit – AND’en om het netwerkadres te bepalen 267 11.1.8 Test je kennis – IPv6-adresstructuur 267 11.2 IPv4-unicast, -broadcast en -multicast 267 11.2.1 Unicast 267 11.2.2 Broadcast 268 11.2.3 Multicast 269 11.2.4 Activiteit – Unicast, broadcast of multicast 270 11.3 Soorten IPv4-adressen 270 11.3.1 Publieke en private IPv4-adressen 270 11.3.2 Routing naar het internet 271 11.3.3 Activiteit – IPv4-adressen doorgeven of blokkeren 272 11.3.4 IPv4-adressen voor speciaal gebruik 272 11.3.5 Legacy classful adressering 273 11.3.6 Toewijzing van IP-adressen 274 11.3.7 Activiteit – Publieke en private IPv4-adressen 275 11.3.8 Test je kennis – Soorten IPv4-adressen 275 11.4 Netwerksegmentatie 275 11.4.1 Broadcast-domeinen en segmentatie 275 11.4.2 Problemen met grote broadcast-domeinen 276 11.4.3 Redenen voor het segmenteren van netwerken 277 11.4.4 Test je kennis – Netwerksegmentatie 278 11.5 Een IPv4-netwerk subnetten 279 11.5.1 Subnetten op een octetgrens 279 11.5.2 Subnetten binnen een octetgrens 280 11.5.3 Video – Het subnetmasker 281 11.5.4 Video – Subnet met het magische getal 281 11.5.5 Packet Tracer – Subnet een IPv4-netwerk 281 11.6 Subnetten met een /16- en een /8-prefi x 281 11.6.1 Creëer subnetten met een /16-prefi x 281 11.6.2 Maak 100 subnetten met een /16-prefi x 282 11.6.3 Maak 1000 subnetten met een /8-prefi x 284 11.6.4 Video – Subnetten over meerdere octets 286 11.6.5 Activiteit – Bereken het subnetmasker 286 11.6.6 Lab – Bereken IPv4-subnetten 286 11.7 Subnetten die aan de eisen voldoen 286 11.7.1 Subnetten van de private versus publieke IPv4-adresruimte 286 11.7.2 Minimaliseer ongebruikte host-IPv4-adressen en maximaliseer subnetten 288 11.7.3 Voorbeeld: IPv4 effi ciënt subnetten 289 11.7.4 Activiteit – Bepaal het aantal te lenen bits 291 11.7.5 Packet Tracer – Subnetting-scenario 291 xiv Netwerken Deel 1 – Inleiding 11.8 VLSM 291 11.8.1 Video – VLSM-principes 291 11.8.2 Video – VLSM-voorbeeld 291 11.8.3 IPv4-adresbesparing 292 11.8.4 VLSM 293 11.8.5 VLSM-topologie-adrestoewijzing 295 11.8.6 Activiteit – VLSM-oefeningen 296 11.9 Gestructureerd ontwerpen 296 11.9.1 IPv4-netwerkadresplanning 296 11.9.2 Toewijzing van apparaatadressen 297 11.9.3 Packet Tracer – VLSM ontwerpen en implementeren 298 11.10 Oefeningen en quiz 298 11.10.1 Packet Tracer – Ontwerp en implementeer een VLSM-adresschema 298 11.10.2 Lab – Ontwerp en implementeer een VLSM-adresschema 298 11.10.3 Wat leerde je in dit hoofdstuk? 298 11.10.4 Quiz IPv4-adressering 301 12 IPv6-adressering 305 12.0 Inleiding 305 12.0.1 Waarom zou je dit hoofdstuk bestuderen? 305 12.0.2 Wat leer je in dit hoofdstuk? 305 12.1 IPv4-problemen 305 12.1.1 Noodzaak voor IPv6 305 12.1.2 Co-existentie IPv4 en IPv6 306 12.1.3 Test je kennis – IPv4-problemen 308 12.2 IPv6-adresweergave 308 12.2.1 IPv6-adresformaten 308 12.2.2 Regel 1 – Laat voorloopnullen weg 309 12.2.3 Regel 2 – Dubbele dubbelepunt 310 12.2.4 Activiteit – Weergave IPv6-adres 311 12.3 Soorten IPv6-adressen 311 12.3.1 Unicast, multicast, anycast 311 12.3.2 IPv6-prefi xlengte 311 12.3.3 Soorten IPv6-adressen 312 12.3.4 Een opmerking over unieke local adressen 313 12.3.5 IPv6 GUA 313 12.3.6 IPv6 GUA-structuur 314 12.3.7 IPv6-LLA 315 12.3.8 Test je kennis – Soorten IPv6-adressen 316 12.4 Statische confi guratie van GUA en LLA 317 12.4.1 Statische GUA-confi guratie op een router 317 12.4.2 Statische GUA-confi guratie op een Windows-host 317 12.4.3 Statische confi guratie van een link-local unicast-adres 318 12.4.4 Syntax Checker – Statische confi guratie van GUA en LLA 319 12.5 Dynamische adressering voor IPv6-GUA’s 319 12.5.1 RS- en RA-berichten 319 12.5.2 Methode 1: SLAAC 320 12.5.3 Methode 2: SLAAC en stateless DHCPv6 321 12.5.4 Methode 3: Stateful DHCPv6 322 12.5.5 EUI-64-proces versus random gegenereerd 322 12.5.6 EUI-proces 323 12.5.7 Random gegenereerde interface-ID’s 324 12.5.8 Test je kennis – Dynamische adressering voor IPv6-GUA’s 325 12.6 Dynamische adressering voor IPv6-LLA’s 326 12.6.1 Dynamische LLA’s 326 12.6.2 Dynamische LLA’s bij Windows 326 Inhoud xv 12.6.3 Dynamische LLA’s op Cisco-routers 326 12.6.4 Verifi eer de IPv6-adresconfi guratie 327 12.6.5 Syntax Checker – Verifi eer de IPv6-adresconfi guratie 329 12.6.6 Packet Tracer – Confi gureer IPv6-adressering 329 12.7 IPv6-multicast-adressen 329 12.7.1 Toegewezen IPv6-multicast-adressen 329 12.7.2 Well-known IPv6-multicast-adressen 330 12.7.3 Solicited node IPv6-multicast-adressen 330 12.7.4 Lab – Identifi ceer IPv6-adressen 331 12.8 Subnet een IPv6-netwerk 331 12.8.1 Subnetten met behulp van de subnet-ID 331 12.8.2 Voorbeeld van IPv6-subnetting 332 12.8.3 IPv6-subnet-allocatie 332 12.8.4 Router geconfi gureerd met IPv6-subnetten 333 12.8.5 Test je kennis – Subnet een IPv6-netwerk 333 12.9 Oefeningen en quiz 334 12.9.1 Packet Tracer – Implementeer een gesubnet IPv6-adresschema 334 12.9.2 Lab – Confi gureer IPv6-adressen op netwerkapparaten 334 12.9.3 Wat leerde je in dit hoofdstuk? 334 12.9.4 Quiz IPv6-adressering 336 13 ICMP 339 13.0 Inleiding 339 13.0.1 Waarom zou je dit hoofdstuk bestuderen? 339 13.0.2 Wat leer je in dit hoofdstuk? 339 13.1 ICMP-berichten 339 13.1.1 ICMPv4 en ICMPv6 339 13.1.2 Host reachability 340 13.1.3 Destination of service unreachable 340 13.1.4 Time exceeded 341 13.1.5 ICMPv6-berichten 341 13.1.6 Test je kennis – ICMP-berichten 343 13.2 Ping- en traceroute-tests 344 13.2.1 Ping – test de connectiviteit 344 13.2.2 De loopback pingen 344 13.2.3 Default gateway pingen 345 13.2.4 Een remote host pingen 346 13.2.5 Traceroute – test het pad 347 13.2.6 Packet Tracer – Verifi eer IPv4- en IPv6-adressering 348 13.2.7 Packet Tracer – Gebruik ping en traceroute om de connectiviteit te testen 348 13.3 Oefeningen en quiz 348 13.3.1 Packet Tracer – Gebruik ICMP om de connectiviteit te testen en te corrigeren 348 13.3.2 Lab – Gebruik ICMP om de connectiviteit te testen en te corrigeren 349 13.3.3 Wat leerde je in dit hoofdstuk? 349 13.3.4 Quiz ICMP 350 14 Transportlaag 353 14.0 Inleiding 353 14.0.1 Waarom zou je dit hoofdstuk bestuderen? 353 14.0.2 Wat leer je in dit hoofdstuk? 353 14.1 Rol van de transportlaag 353 14.1.2 Verantwoordelijkheden van de transportlaag 354 14.1.3 Transportlaagprotocollen 357 14.1.4 Transmissie Control Protocol (TCP) 358 14.1.5 User Datagram Protocol (UDP) 361 xvi Netwerken Deel 1 – Inleiding 14.1.6 Het juiste transportlaagprotocol voor de juiste applicatie 362 14.1.7 Test je kennis – Transport van data 364 14.2 Overzicht TCP 364 14.2.1 TCP-functies 364 14.2.2 TCP-header 365 14.2.3 TCP-header-velden 365 14.2.4 Applicaties die TCP gebruiken 366 14.2.5 Test je kennis – Overzicht TCP 366 14.3 Overzicht UDP 367 14.3.1 UDP-functies 367 14.3.2 UDP-header 367 14.3.3 UDP-header-velden 368 14.3.4 Applicaties die UDP gebruiken 368 14.3.5 Test je kennis – Overzicht UDP 369 14.4 Poortnummers 369 14.4.1 Meerdere gescheiden communicaties 369 14.4.2 Socket-paren 370 14.4.4 Het netstat-commando 372 14.4.5 Test je kennis – Poortnummers 373 14.5 TCP-communicatieproces 373 14.5.1 TCP-serverproces 373 14.5.2 TCP-verbinding opbouwen 375 14.5.3 TCP-sessie beëindigen 376 14.5.4 Analyse van de TCP three-way handshake 376 14.5.5 Video – TCP three-way handshake 377 14.5.6 Test je kennis – TCP-communicatieproces 377 14.6 Betrouwbaarheid en fl ow-control 378 14.6.1 TCP-betrouwbaarheid – Gegarandeerde levering in de juiste volgorde 378 14.6.2 Video – TCP-betrouwbaarheid – Sequence-nummers en acknowledgments 379 14.6.3 TCP-betrouwbaarheid – Dataverlies en hertransmiss14.6.4 Video – TCP-betrouwbaarheid – Dataverlies en hertransmissie 381 14.6.5 TCP-fl ow-control – Window-size en acknowledgments 381 14.6.6 TCP-fl ow-control – Maximum Segment Size (MSS) 382 14.6.7 TCP-fl ow-control – Congestion avoidance 383 14.6.8 Test je kennis – Betrouwbaarheid en fl ow-control 384 14.7 UDP-communicatie 384 14.7.1 Lage overhead versus betrouwbaarheid 384 14.7.2 UDP-datagram opnieuw samenstellen 385 14.7.3 UDP-serverproces en requests 385 14.7.4 UDP-client-processen 386 14.7.5 Test je kennis – UDP-communicatie 388 14.8 Oefeningen en quiz 389 14.8.1 Packet Tracer – TCP- en UDP-communicatie 389 14.8.2 Wat leerde je in dit hoofdstuk? 389 14.8.3 Quiz Transportlaag 391 15 Applicatielaag 395 15.0 Inleiding 395 15.0.1 Waarom zou je dit hoofdstuk bestuderen? 395 15.0.2 Wat leer je in dit hoofdstuk? 395 15.1 Applicatie-, presentatie- en sessielagen 395 15.1.1 Applicatielaag 395 15.1.2 Presentatie- en sessielaag 396 15.1.3 TCP/IP-applicatielaagprotocollen 397 15.1.4 Test je kennis – Applicatie, sessie, presentatie 398 Inhoud xvii 15.2 Peer-to-peer 399 15.2.1 Client/servermodel 399 15.2.2 Peer-to-peer-netwerken 399 15.2.3 Peer-to-peer-applicaties 400 15.2.4 P2P-applicaties 400 15.2.5 Test je kennis – Peer-to-peer 401 15.3 Web- en e-mailprotocollen 402 15.3.1 Hypertext Transfer Protocol en Hypertext Markup Language 402 15.3.2 HTTP en HTTPS 403 15.3.3. E-mailprotocollen 404 15.3.4 SMTP, POP en IMAP 405 15.3.5 Test je kennis – Web- en e-mailprotocollen 407 15.4 IP-adresseringsservice 408 15.4.1 Domain Name Service 408 15.4.2 DNS-berichtformaat 410 15.4.3 DNS-hiërarchie 410 15.4.5 Syntax Checker – Het nslookup-commando 412 15.4.6 Dynamic Host Confi guration Protocol 412 15.4.7 Werking van DHCP 413 15.4.8 Lab – DNS-resolutie bekijken 413 15.4.9 Test je kennis – IP-adresseringsservices 414 15.5 File-sharing service 414 15.5.1 File-transfer-protocol 414 15.5.2 Server Message Block 415 15.5.3 Test je kennis – File-sharing services 417 15.6 Oefeningen en quiz 417 15.6.1 Wat leerde je in dit hoofdstuk? 417 15.6.2 Quiz Applicatielaag 419 16 Grondbeginselen voor netwerkbeveiliging 423 16.0 Inleiding 423 16.0.1 Waarom zou je dit hoofdstuk bestuderen? 423 16.0.2 Wat leer je in dit hoofdstuk? 423 16.1 Beveiligingsbedreigingen en vulnerabilities 423 16.1.1 Soorten bedreigingen 423 16.1.2 Soorten vulnerabilities 424 16.1.3 Fysieke beveiliging 425 16.1.4 Test je kennis – Beveiligingsbedreigingen en vulnerabilities 426 16.2 Netwerk-attacks 427 16.2.1 Soorten malware 427 16.2.2 Reconnaissance-attacks 429 16.2.3 Access-attacks 430 16.2.4 Denial-of-service-attack 432 16.2.5 Test je kennis – Netwerk-attacks 434 16.2.6 LAB – Onderzoek netwerkbeveiliging-threats 435 16.3 Netwerk-attacks beperken 435 16.3.1 De defense-in-depth-benadering 435 16.3.2 Bewaar back-ups 436 16.3.3 Upgrade, update en patch 437 16.3.4 Authenticatie, autorisatie en accounting 437 16.3.5 Firewalls 438 16.3.6 Soorten fi rewalls 439 16.3.7 Eindpuntbeveiliging 439 16.3.8 Test je kennis – Netwerk-attacks beperken 440 xviii Netwerken Deel 1 – Inleiding 16.4 Apparaatbeveiliging 440 16.4.1 Cisco AutoSecure 440 16.4.2 Wachtwoorden 441 16.4.3 Extra wachtwoordbeveiliging 442 16.4.4 SSH activeren 443 16.4.5 Schakel ongebruikte services uit 444 16.4.6 Packet Tracer – Confi gureer veilige wachtwoorden en SSH 445 16.4.7 Lab – Confi gureer netwerkapparaten met SSH 445 16.5 Oefeningen en quiz 445 16.5.1 Packet Tracer – Beveilig netwerkapparaten 445 16.5.2 Lab – Beveilig netwerkapparaten 445 16.5.3 Wat leerde je in dit hoofdstuk? 445 16.5.4 Quiz Grondbeginselen voor netwerkbeveiliging 447 17 Bouw een klein netwerk op 451 17.0 Inleiding 451 17.0.1 Waarom zou je dit hoofdstuk bestuderen? 451 17.0.2 Wat leer je in dit hoofdstuk? 451 17.1 Apparaten in een klein netwerk 451 17.1.1 Topologieën voor een klein netwerk 451 17.1.2 Apparaatkeuze voor een klein netwerk 452 17.1.3 IP-adressering voor een klein netwerk 453 17.1.4 Redundantie in een klein netwerk 455 17.1.5 Dataverkeermanagement 456 17.5.6 Test je kennis – Apparaten in een klein netwerk 457 17.2 Applicaties en protocollen in een klein netwerk 458 17.2.1 Veelgebruikte applicaties 458 17.2.2 Veelgebruikte protocollen 459 17.2.3 Voice- en video-applicaties 460 17.2.4 Test je kennis – Kleine netwerkapplicaties en -protocollen 461 17.3 Naar groter netwerk opschalen 462 17.3.1 Een klein netwerk groeit 462 17.3.2 Protocolanalyse 462 17.3.3 Netwerkgebruik van werknemers 463 17.3.4 Test je kennis – Opschalen naar grotere netwerken 464 17.4 Connectiviteit verifi ëren 465 17.4.1 Verifi eer de connectiviteit met ping 465 17.4.2 Extended ping 466 17.4.3 Connectiviteit met traceroute verifi ëren 467 17.4.4 Extended traceroute 469 17.4.5 Netwerk-baseline 470 17.4.6 Lab – Test netwerk-latency met ping en traceroute 471 17.5 Host en IOS-commando’s 471 17.5.1 IP-confi guratie op een Windows-host 471 17.5.2 IP-confi guratie op een Linux-host 474 17.5.3 IP-confi guratie op een MacOS-host 475 17.5.4 Het ARP-commando 476 17.5.5 Veelgebruikte show-commando’s 477 17.5.6 Het commando show cdp neighbors 482 17.5.7 Het commando show ip interface brief 483 17.5.8 Video – Het commando show version 484 17.5.9 Packet Tracer &nda