Veel teamcoaches, teamtrainers en teamleiders zijn hongerig naar praktische aanpakken en methoden. In dit Praktijkboek Teamcoaching vinden zij in 90 paragrafen tientallen modellen en bijna 150 oefeningen. Hoewel velen kriskras door het boek zullen struinen, is er voor degenen die overzicht willen bewaren voldoende houvast in negen thematische hoofdstukken. Het boek begint met de belangrijkste modellen van Vroemen: het Coachwiel en het Teamwiel. Alle elementen daarvan worden aangekleed met oefeningen. Daarop volgt een top tien van klassieke theorieën, een hoofdstuk met spellen en een met werkvormen. Het hoofdstuk over intervisie bevat ruim twintig verschillende methoden. De laatste drie delen richten zich vooral op de persoonlijke ontwikkeling van de lezer zelf: er zijn checklists, een zelfonderzoek en oefeningen voor training van de teamprofessional. Martijn Vroemen draagt met dit boek bij aan zijn missie om het complexe vak van teamcoaching eenvoudiger te maken. Hij brengt met talloze tips en voorbeelden het materiaal dichtbij de lezer, die zin krijgt om het in de praktijk uit te proberen. Dit boek kan geheel zelfstandig worden gebruikt, maar vormt ook de perfecte aanvulling op het bekroonde Handboek Teamcoaching dat in 2017 verscheen. Inhoudsopgave Zoeklijst oefeningen 9 Inleiding 12 I HET COACHWIEL IN DE PRAKTIJK 15 1. Kan het een team zijn? (Vragenlijst Randvoorwaarden ) 17 2. Moet het een team zijn? (analyse van afhankelijkheid) 19 3. De intake: 25 vragen 24 4. Containment: 25 aandachtspunten 27 5. Q&A over contact en contract 31 6. Contextanalyse 35 7. Diagnose teamfasen (T0-T3/Probleemteams) 42 8. Diagnose teamledencanvas 46 9. Wat is een team? Reflecties om te doen met je team 49 10. Overzicht van 52 interventies en methodes 52 11. Een programma maken en begeleiden: 51 tips 55 II HET TEAMWIEL IN DE PRAKTIJK 63 12. De Teamwiel® smiley-test 65 13. Doelen – De vijf doelvelden 67 14. Gezamenlijkheid – Onze opstelling en instelling 72 15 Communicatie – Het communicatievierluik 74 16. Verschillen – Wat maakt ons divers? 77 17. Flexibiliteit – Oefening inregelen (over kaders) 81 18. Initiatief – De coachdriehoek 83 III MODELLEN – TIEN KLASSIEKERS 87 19. Themagecentreerde Interactie – TGI (Cohn, ± 1950) 89 20. Rationeel-emotieve therapie – RET (Ellis, 1955) 95 21. Interactie van gedrag: ‘De Roos’ (Leary, 1957) 101 22. TA en Games People Play (Berne, 1964) 105 23. De vijf communicatie-axioma’s (Watzlawick, 1967) 113 24. Logische niveaus (‘Bateson’ & Dilts, 1972) 118 25. Stijlen van conflicthantering TKI (Thomas & Kilmann, 1974) 123 26. Vierzijdige communicatie (Schulz von Thun, 1977) 132 27. Teamrollen (Belbin, 1981) 137 28. Het Kernkwadrant (Ofman, 1992) 145 IV SPELLEN: ACTIE, ENERGIE EN ERVAREN 153 29. Inchecken en uitchecken 155 30. Kennismaken 159 31. Energie! 163 32. Waarnemen en communiceren 168 33. Feedback geven en evalueren 172 34. Het grote veranderspel 176 35. Oefening volggedrag 178 36. Moeras oversteken 180 37. De koning/koninginne-oefening 182 38. Teampuzzels – samen een probleem oplossen 184 39. Teamprojecten – samen iets maken 190 40. Samenwerken tussen teams I: Kasteel den Klick 197 41. Samenwerken tussen teams II: Prisoner’s dilemma 198 V WERKVORMEN RONDOM EIGEN INHOUD 205 42. Teambiografie maken 207 43. Maak je eigen teamroltest 209 44. Gespreksoefeningen (Talkshow en Aquarium) 212 45. Onderstroomoefeningen (Snorkelen en Verwachtingen) 215 46. Stelling nemen 219 47. Van brainstorm naar gamestorm 222 48. Vier hoeken van de kamer 227 49. Teampatroon tekenen (causaal diagram) 229 50. Relatiepatronen analyseren (sociogram en opstelsels) 234 51. De Feedback Carrousel 239 52. Het teambereikbaarheidsprofiel maken 241 VI INTERVISIE – LEREN MET COLLEGA’S 245 53. Vraagtechniek en basisintervisie 247 54. Oplossingsgerichte intervisie 253 55. Socratische intervisie 259 56. Ervaringsgerichte intervisie 265 57. Associatieve intervisie 272 58. Intervisie met het Keuzekruispunt 278 59. Minivisies voor als je weinig tijd hebt 282 60. Intervisie met grote groepen 286 VII CHECKLISTS, TIPS EN TOOLS 291 61. Model voor een teamplan 293 62. Teamontwikkelfasen van Bruce Tuckman 296 63. Teamrolmodellen – 26 and counting 299 64. Feedback – strokes en regels 306 65. Signalen uit de onderstroom 310 66. Omgaan met weerstand (en een testje) 312 67. Afweermechanismen – voer ván psychologen 318 68. Tegenstelling en paradox in teams 325 69. Tips voor teamoverleg en voorzitterschap 334 70. Gratis! Onlinetools voor de teamcoach 338 71. Tips voor werken met onlinetools 341 VIII ZELFONDERZOEK VOOR TEAMCOACHES 347 72. Competentieprofiel voor teamcoaches 349 73. Een 360 gradenfeedback-oefening 354 74. Ken je deze 50 (55) modellen? 356 75. Vier dimensies van (zelf)leiderschap 361 76. Persoonlijke en professionele biografie 363 77. Ben jij OK? 367 78. Dilemmatest ‘groepsbehoeftes’ (4-IN model) 374 79. Examen Handboek Teamcoaching 377 IX TRAINING VOOR TEAMCOACHES 383 80. Leerdoelen formuleren 385 81. Leren observeren van interactie, rollen en taal 388 82. Praktijkreflectie door zes reflectiepraktijken 397 83. Mindfulness voor teams en coaches 401 84. Gewoonten veranderen 406 85. Teamcoachingexperimenten 410 86. Schriftelijke zelfreflectie 412 87. Literatuurstudie en (nep)kennis 416 88. Tien korte cases 419 89. Onderstroom: kennistoets en stellingen 424 90. Visie Canvas 428 Literatuur en bronnen 433 Register van onderwerpen en personen 437 Shoot for the moon 443 Opleiding en boeken van Teamchange 444 Over de auteur : Martijn Vroemen is adviseur en coach voor teams en organisaties in verandering. Hij houdt regelmatig lezingen en workshops over teamontwikkeling en omgaan met weerstand bij veranderen. Daarnaast verzorgt hij diverse open inschrijving workshops en leergangen voor teamcoaches, trainers en teamleiders.