Samenwerken, dat doen we toch allemaal? Als het om écht ingewikkelde vraagstukken gaat, dan kan niemand die alleen oplossen. Voor die vragen, kansen of ideeën moet je wel samenwerken over organisatiegrenzen, over disciplines, over sectoren heen. Dat lijkt vanzelfsprekend en eenvoudig. De praktijk is echter weerbarstig. Verschillende beelden, verschillende karakters, spraakverwarring, belangen, onduidelijkheid over wie het voor het zeggen heeft. Wat wil je, wat mag je, wat kun je? Een goed begin is het halve werk. Maar hoe begin je verstandig en slim? De auteurs stellen in dit boek die eerste stappen in een samenwerking centraal. Ze nemen je mee in de stappen die je moet zetten om te komen van een goed samenwerkingsidee tot gedeelde afspraken met alle betrokkenen. Thema’s in het boek zijn: Wat is de vraag en wie zijn de spelers? Hoe kom je tot een gedeelde ambitie? Hoe kun je komen tot goed verhoudingen? Hoe voer je procesregie en hoe kom je tot gedragen afspraken? Dit boek is voor de mensen die zelf met samenwerking aan de slag willen en behoefte hebben aan concrete handvatten. Het biedt je handzame theorie, werkbladen, boekentips, checklists en voorbeelden waarmee je snel aan de slag kunt. Tim Dees en Wilfrid Opheij hebben hun eigen kennis en ervaring en die van een groot aantal opdrachtgevers en van hun collega’s van Common Eye gebundeld in dit praktijkboek. Zij begeleiden beginnende samenwerkingsverbanden in verschillende sectoren, zoals zorg, onderwijs, sport, financiële sector, ICT, lokale, provinciale en landelijke overheid en uiteraard op vele knooppunten tussen die sectoren. Inhoudsopgave Voorwoord 7 Inleiding - Een boek om mee aan de slag te gaan 9 1 De juiste vraag, de juiste spelers 11 1.1 Vijf condities voor kansrijke samenwerking 11 1.2 Waar gaat het eigenlijk over? 17 1.3 De sleutelspelers aan tafel 21 1.4 De mate van gelijkwaardigheid van partners 22 1.5 De eerste stappen 24 1.6 En nu aan de slag! 27 2 Op zoek naar een gedeelde ambitie 29 2.1 Op weg naar gezamenlijkheid 29 2.2 Recht doen aan belangen 31 2.3 Het brengen-halen-gesprek 33 2.4 Elementen van een goede gedeelde ambitie 33 2.5 Prioriteiten die passen 35 2.6 Belangendialoog 37 2.7 En nu aan de slag! 38 3 Werken aan goede verhoudingen 43 3.1 In lijn brengen van de organisatie met de gedeelde ambitie 43 3.2 Een passende grondvorm 44 3.3 Het ‘achtje’ dicht organiseren 46 3.4 Bouwen aan vertrouwen 47 3.5 Welke ‘harde’ en ‘zachte’ besturing? 50 3.6 En nu aan de slag! 51 4 Komen tot afspraken 57 4.1 Weet welk effect je wilt bereiken 57 4.2 Afspraken en spelregels 58 4.3 Alle afspraken gemaakt? 60 4.4 En nu aan de slag! 63 5 Voeren van procesregie 65 5.1 Altijd doen: een pilot 65 5.2 Zorgen voor een zinnig proces 65 5.3 Communicatie en informatie 66 5.4 Werken aan procesvertrouwen 68 5.5 Regelmatig en gezamenlijk evalueren 73 5.6 En nu aan de slag! 75 6 Hoe verder na de samenwerkingsafspraak? 77 6.1 Welke aanpak hoort bij welk type samenwerkingsafspraak? 77 6.2 Het blijft samenwerken 79 Bronnen - Boeken en artikelen die ons inspireerden en die jou verder kunnen helpen 81 Over de auteurs 83