Grensoverschrijdend samenwerken in veranderprocessen is geen gemakkelijke en vanzelfsprekende zaak. Betrokkenen hebben verschillende beelden en opvattingen over de aard van de activiteiten, over de handelingsrichting, over de kennis die nodig is, over wat prioriteit heeft, over de doelen en over de verdeling van taken en rollen. Hoe ga je als professional om met de fricties die het gevolg kunnen zijn van al die verschillen? Wanneer is het zinvol of noodzakelijk om met elkaar samen te werken? Wanneer roep je er een andere discipline bij of stap je in een samenwerkingsverband? Welke rol speelt de organisatie in het aangaan van samenwerkingverbanden en in het samenwerkingsproces zelf? En wat betekent interdisciplinair samenwerken voor je eigen werkpraktijk en voor de organisatie? Dit boek geeft, aan de hand van praktijkverhalen, historische onderzoek en theoretische verkenningen antwoord op deze vragen en biedt een leidraad voor het inrichten van leeromgevingen voor leren samenwerken bij veranderen en innoveren. Over de auteur : Arienne van Staveren is programmamanager bij Sioo, interuniversitair centrum voor organisatie- en veranderkunde. Zij houdt zich bezig houdt met het ontwikkelen en begeleiden van leertrajecten voor veranderaars. Daarnaast doet zij onderzoek op het gebied van leren, innoveren en samenwerken. Zonder wrijving geen glans

DEEL 1: VERKENNING VRAAGSTUK

1. Is grensoverschrijdend samenwerken echt zo lastig?
Een eerste verkenning van de problematiek
1.1 Samenwerken in non-routine vraagstukken: een actueel vraagstuk?
1.2 Samenwerkingsperikelen bij een kunstproject in de openbare ruimte
1.3 Opzet van een nieuw centrum voor hemofiliepatiënten
1.4 Samenwerken tussen architecten en arbo-adviseurs
1.5 Pogingen van sociale wetenschappers om, samen met biologen en beleidsmakers, wetenschappelijk onderzoek beleidsrelevant te maken
1.6 Samenwerking tussen Politie, Brandweer en Ambulance en het opzetten van een integrale meldkamer
1.7 Vijf kernpunten als uitgangspunt voor verder onderzoek
1.8 Samenvatting

2. Een onderzoek naar grensoverschrijdend samenwerken
Afbakening en focus van de problematiek
2.1 Fricties in samenwerken
2.2 Vier mogelijke routes voor kennisvermeerdering
2.3 De gekozen route: onderzoek naar leren samenwerken bij veranderen en innoveren
2.4 Het onderzoeksveld: bestaand empirisch onderzoek

3. Leren samenwerken in historisch perspectief Deskresearch trainingslaboratoria NTL & Tavistock
3.3 Praktijkvoorbeelden van Trainingslaboratoria
3.4 De laboratoriummethode als vertrekpunt voor leren samenwerken


DEEL 2: THEORIE EN METHODEN

4. Bruikbare theorie voor leren samenwerken bij veranderen en innoveren
Een conceptueel kader voor veldonderzoek
4.1 Richtinggevende concepten
4.2 Dynamiek in samenwerkingen: Eerste concept
4.3 ‘Verschil’ zien als kans voor verandering of innovatie: Tweede concept
4.4 Samenwerken zien als leerproces: Derde concept
4.5 Een conceptueel kader

5. Methodologie en onderzoeksaanpak
5.1 Inleiding over methodologie
5.2 Epistemologie: De wereld door een vliegenoog
5.3 Methodologisch raamwerk
5.4 Onderzoeksaanpak veldstudies


DEEL 3: VELDONDERZOEK

Inleiding op deel 3: Veldonderzoek

6. Leren samenwerken in maatschappelijke vernieuwingsvraagstukken
6.1 Veldstudie Adviesbureau Anker
6.2 Samenwerken in adviesopdrachten: De problematiek
6.3 Fricties: Probleemmakers of kans voor vernieuwing?
6.4 Een duale leeromgeving: De 2e generatie
6.5 Evaluatie van de veldstudie

7. Leren samenwerken in organisatieverandervraagstukken
7.1 Veldstudie Giardini Bloemenveiling
7.2 Samenwerken bij non-routine vraagstukken: De problematiek
7.3 Fricties zien als mogelijkheid voor verandering
7.4 Een gekoppelde leeromgeving: De 3e generatie
7.5 Reflectie op de leeromgeving

8. Leren samenwerken in systeeminnovaties
8.1 Veldstudie InnovatieNetwerk Groene Ruimte en Agrocluster
8.2 Samenwerken bij non-routine vraagstukken: De problematiek
8.3 Fricties zien als mogelijkheid voor innovatie
8.4 Een geïntegreerde leeromgeving: De 4e generatie generaties
8.5 Evaluatie van de leeromgeving


DEEL 4: DE OOGST

9. Conclusies, opbrengsten en reflecties
9.1 Waar het allemaal om te doen was
9.2 Wat is er nodig voor grensoverschrijdend samenwerken?
9.3 Hoe kunnen fricties bijdragen aan grensoverschrijdend samenwerken?
9.4. Waar moeten leeromgevingen aan voldoen die het doel hebben om samenwerken in veranderprocessen te bevorderen?
9.5 Theoretische kennisbijdrage: Generatief ontwikkelen van leeromgevingen
9.6 Kennisbijdrage voor de praktijk: Een leidraad voor leren samenwerken
9.7 Methodologische kennisbijdrage: Opbrengsten van een eigen methodologie
9.8 Hoe leren actoren die de zorg hebben voor een veranderproces of innovatietraject beter samenwerken en wat is daar voor nodig?
9.9 Nieuwe wegen voor onderzoek

Nawoord
English summary
Literatuur
Verantwoording van afbeeldingen
Bijlagen