Gerard Egan presenteert een hulpverleningsmodel middels welke cliënten leren problemen effectiever aan te pakken, hun mogelijkheden beter te ontwikkelen en kansen te benutten. Hij onderscheidt drie fasen in het hulpverleningsproces, te weten: Fase I: identificeren en verhelderen van probleemsituaties Fase II: stellen van doeleinden, het ontwikkelen van een aantrekkelijk scenario Fase III: helpen strategieën te ontwikkelen om doelen te bereiken. De auteur bespreekt de communicatievaardigheden die nodig zijn voor effectieve hulpverlening. Hij laat zien hoe cliënten hun doelen kunnen kiezen en vorm kunnen geven. Hij benadrukt de noodzaak van het verbinden van planning met actie en vice versa. Hij gaat daarbij in op de obstakels die actie in de weg kunnen staan en hij laat zien hoe die obstakels overwonnen kunnen worden. Inmiddels is dit de achtste, gewijzigde druk van het boek dat al jaren een belangrijke plaats inneemt in het hoger beroepsonderwijs. Het heeft talloze hulpverleners de weg gewezen hoe cliënten te leren zichzelf beter te helpen in het dagelijkse leven. Inhoudsopgave Deel 1 Het leggen van het fundament 1 Wat is hulpverlening? 1.1 Formele en informele hulpverleners: een korte geschiedenis 1.2 Waar het om gaat bij hulpverlenen 1.3 Positieve psychologie en hulpverlening 1.4 De twee belangrijkste doelen van hulpverlening 1.5 Helpt hulpverlenen? 1.6 Is hulpverlening voor iedereen? 1.7 Wat dit boek is - en wat het niet is 1.8 Van verstandig naar wijs: omgaan met de schaduwzijde van hulpverlening 2 Overzicht van het hulpverleningsproces 2.1 De beperkingen van rationeel probleemoplossen 2.2 Het deskundig-hulpverlenen model: een benadering gebaseerd op probleemmanagement en ontwikkeling van mogelijkheden 2.3 De fasen en stappen van het hulpverleningsmodel 2.4 Fase I:"Wat is er aan de hand?" Help cliënten de belangrijkste punten die om veranderingvragen te verhelderen 2.5 Fase II: "Welke oplossingen passen bij mij?" Help cliënten te bepalen waaraan ze willenwerken 2.6 Fase III: "Wat moet ik doen om te krijgen wat ik wil en nodig heb?" Help cliënten strategieën te ontwikkelen om doelen te bereiken 2.7 Actie: "Hoe boek ik resultaten?" Help cliënten hun plannen uit te voeren 2.8 "Hoe gaat het?" Doorlopende evaluatie van het hulpverleningsproces 2.9 Flexibiliteit in het gebruik van het model 2.10 Korte therapieën en een holografische benadering van hulpverlening 2.11 Probleemmanagement in verschillende culturen: een algemeen menselijke vaardigheid 2.12 Gebruik het model als een 'Browser': zoek naar de beste werkwijze 2.13 Inzicht in en omgaan met de schaduwzijde van hulpverleningsmodellen 3 De hulpverleningsrelatie: waarden in de praktijk 3.1 De hulpverleningsrelatie 3.2 De relatie als verbond tot samenwerking 3.3 Waarden in de praktijk 3.4 Respect als de meest fundamentele waarde 3.5 Empathie als belangrijkste richtsnoer 3.6 Echtheid als beroepswaarde 3.7 Cliënten macht over hun leven geven - een belangrijk doel van counseling 3.8 De werkovereenkomst: een contract tussen cliënt en hulpverlener 3.9 Problemen aan de schaduwkant van de hulpverleningsrelatie Deel 2 De therapeutische dialoog 4 Inleiding in de communicatie en de vaardigheid om zichtbaar af te stemmen op cliënten 4.1 Het belang van dialoog in de hulpverlening 4.2 Zichtbaar afstemmen op cliënten: Het belang van empathische aanwezigheid 4.3 De schaduwzijde van communicatievaardigheden 5 Actief luisteren: de basis voor begrip 5.1 Gebrekkig luisteren 5.2 Empathisch luisteren 5.3 Luisteren naar de boodschap. De verhalen, meningen, voornemens en beslissingen van cliënten 5.4 Luisteren naar non-verbale boodschappen en nuanceringen 5.5 Verwerken wat u hoort: weloverwogen zoeken naar betekenis 5.6 Naar uzelf luisteren: de interne dialoog van de hulpverlener 5.7 De schaduwzijde van het luisteren naar cliënten 6 Empathie overbrengen: begrip tonen en controleren of u de ander goed begrijpt 6.1 De kunst van het reageren 6.2 De drie dimensies van goed reageren: correcte waarneming, technisch kunnen en assertiviteit 6.3 Empathie overbrengen: laten zien dat u uw cliënten begrijpt 6.4 De belangrijkste bouwstenen voor het overbrengen van empathie 6.5 Principes voor het overbrengen van empathie 6.6 Hoe kunt u empathie goed overbrengen? 6.7 Het belang van empathie in relaties 6.8 De schaduwzijde van het overbrengen van empathie 7 De kunst van het vragen stellen en samenvatten 7.1 Non-verbale en verbale aanmoedigingen 7.2 Verschillende manieren om door te vragen 7.3 Effectief gebruik van vragen 7.4 Richtlijnen voor het gebruik van verder reikende vragen 7.5 Het verband tussen empathie overbrengen en doorvragen 7.6 De kunst van het samenvatten: het richten van de aandacht 7.7 Manieren om bedreven te worden in communicatievaardigheden 7.8 De schaduwzijde van communicatievaardigheden Deel 3 Fase I van het hulpverleningsmodel en gevorderde communicatievaardigheden 8 Stap 1-A: "Waar zit ik mee?" - Cliënten helpen hun verhaal te vertellen 8.1 Inleiding tot fase 1: herkennen en onderzoeken van problemen en mogelijkheden 8.2 Stap 1-A: Wat is er aan de hand?" 8.3 Help cliënten probleemsituaties en onbenutte kansen te onderzoeken 8.4 Stap 1-A en actie 8.5 Is stap 1-A voldoende? 8.6 De schaduwzijde van stap 1 8.7 Evaluatievragen voor stap 1-A 9 Omgaan met tegenzin en weerstand bij cliënten 9.1 Tegenzin: angst voor verandering 9.2 Weerstand: verzet tegen dwang 9.3 Richtlijnen voor het omgaan met tegenzin en weerstand 9.4 Psychologische afweermechanismen - de schaduwzijde van tegenzin en weerstand 10 Waar gaat het om bij uitdagen? 10.1 De basisprincipes van uitdagen 10.2 Blinde vlekken: het doel van uitdagen 10.3 Van blinde vlekken naar nieuwe perspectieven 10.4 De doelen van uitdagen 10.5 Toepassingen: van blinde vlekken via nieuwe perspectieven naar actie 11 Stap I-B II: Specifieke vaardigheden voor effectief uitdagen 11.1 Gevorderde empathie: de boodschap achter de boodschap 11.2 Informatie delen: van nieuwe perspectieven naar actie 11.3 Zelfonthullingen van de hulpverlener 11.4 Directheid: openhartige gesprekken met een grote mate van wederkerigheid 11.5 Het gebruik van suggesties en aanbevelingen 11.6 Confrontatie 11.7 Aanmoediging 11.8 Evaluatievragen voor stap I-B 12 Uitdagen met wijsheid 12.1 Richtlijnen voor effectief uitdagen 12.2 Uitdagingen vertalen in actie 12.3 De schaduwzijde van uitdagen 12.4 Evaluatievragen voor stap I-B: Uitdagen met wijsheid 13 Stap I-C: Hefboomwerking - Help cliënten aan de belangrijkste dingen te werken 13.1 De economie van de hulpverlening 13.2 Screening - zoeken naar de eerste aangrijpingspunten 13.3 Hefboomwerking: werken aan kwesties die verschil uitmaken 13.4 Uitgangspunten bij het kiezen van aangrijpingspunten 13.5 Gerichte aandacht voor aangrijpingspunten - de techniek van Lazarus 13.6 Stap I-C en actie 13.7 De schaduwzijde van stap I-C 13.8 Evaluatievragen voor stap I-C Deel 4 Fase II: Cliënten helpen te bepalen wat zij willen en wat zij nodig hebben 14 Inleiding op fase II: "Welke oplossingen zouden kunnen werken voor mij?" - Cliënten helpen doelen te onderkennen, te kiezen en vorm te geven 14.1 De drie stappen van fase II 14.2 Oplossingsgerichte hulpverlening 14.3 Help cliënten hun kracht te leren kennen en te gebruiken door doelen te stellen 14.4 Help cliënten effectiever beslissingen te nemen 15 Stap II-A: "Wat wil ik en wat heb ik nodig?" - Mogelijkheden voor een betere toekomst 15.1 Mogelijkheden voor een betere toekomst 15.2 Vaardigheden voor het onderkennen van mogelijkheden voor een betere toekomst 15.3 Voorbeelden waarin het draait om mogelijkheden voor een betere toekomst 15.4 Evaluatievragen voor stap II-A 16 Stap II-B: "Wat wil ik werkelijk?" - Mogelijkheden vertalen in keuzes 16.1 Van mogelijkheden naar keuzes 16.2 Methodes om cliënten te helpen hun doelen vorm te geven 16.3 Probeer behoeften en wensen met elkaar te verenigen 16.4 Doelen dienen zich vaak vanzelf aan 16.5 Doelen moeten kunnen worden aangepast 16.6 Zoek naar realistische keuzemogelijkheden 16.7 Gerichtheid op actie als meta-doel 16.8 Evaluatievragen bij stap II-B 17 Zich vastleggen - "Welke prijs ben ik bereid te betalen om te bereiken wat ik wil?" 17.1 Help cliënten zich te verbinden aan een betere toekomst 17.2 Hooggespannen verwachtingen: het gevoel van competentie van cliënten 17.3 Fase II en actie 17.4 De schaduwzijde van doelen stellen 17.5 Evaluatievragen bij stap II-C Deel 5 Fase 3: Cliënten helpen strategieën te ontwikkelen waarmee ze hun doelen kunnen bereiken 18 Fase III-A: Strategieën voor actie - "Hoeveel manieren zijn er om te krijgen wat ik wil en wat ik nodig heb?" 18.1 Inleiding op Fase III 18.2 Vele wegen naar hetzelfde doel 18.3 "Welke ondersteuning heb ik nodig om me te kunnen inzetten voor wat ik wil?" 18.4 "Welke praktische kennis en vaardigheden kunnen mij helpen te krijgen wat ik wil en wat ik nodig heb?" 18.5 Strategieën verbinden met actie 18.6 Evaluatievragen bij stap III-A 19 Stap III-B: "Welke strategieën passen het beste bij mij?" 19.1 "Wat is het beste voor mij?" - de casus van Bud 19.2 Cliënten helpen bij het kiezen van de meest geschikte strategieën 19.3 Strategieën onderzoeken 19.4 Vergelijkingstabellen als methode om strategieën te kiezen 19.5 Stap III-B verbinden met actie 19.6 De schaduwzijde van het kiezen van strategieën 19.7 Evaluatievragen bij Stap III-B 20 Stap III-C: "Welk soort plan is geschikt om te krijgen wat ik wil en nodig heb?" - Help cliënten plannen te maken 20.1 Geen actieplan: de casus van Frank 20.2 De toegevoegde waarde van planning voor de agenda voor verandering 20.3 Vormgeven aan een plan - drie cases 20.4 Constructieve verandering met een menselijk gezicht 20.5 Pas kant-en-klare therapeutische programma's aan bij de behoeften van de cliënt 20.6 Evaluatievragen bij Stap III-C Deel 6 De actiepijl: ervoor zorgen dat het allemaal gebeurt 21 "Hoe krijg ik dit alles voor elkaar?" - Cliënten helpen te krijgen wat ze willen en wat ze nodig hebben 21.1 Hoe kan men cliënten helpen goede tactici te worden? 21.2 Verdergaan zonder hulpverlener: het ontwikkelen van een ondersteunend en stimulerend sociaal netwerk 21.3 De schaduwzijde van het uitvoeren van veranderingsplannen 21.4 Evaluatievragen bij de actiepijl